Mark Twain „Pamiętniki Adama i Ewy” - opracowanie

Mark Twain zasłynął głownie jako autor przygodowych powieści i noweli przeznaczonych dla młodzieży, a dopiero późny określ jego twórczości przyniósł poważniejszą tematykę opracowaną z ciekawej, nowatorskiej perspektywy psychologicznej. Efektem takich zainteresowań stała się między innymi nowela wydana pod wspólnym tytułem „Pamietników Adama i Ewy” na krótko przed śmiercią autora, składająca się z dwóch części odpowiadających punktowi widzenia każdego z dwojga bohaterów z osobna.

Część pierwsza, zawierająca wspomnienia Adama, powstała prawdopodobnie już w latach 90-tych XIX wieku, zaś zapiski Ewy pochodzą z okresu po 1904 roku, a więc po śmierci żony pisarza. Różnią się wobec tego nastrojem, choć - paradoksalnie - to właśnie dziennik Pierwszej Kobiety jest zdecydowanie jaśniejszym, bardziej optymistycznym fragmentem noweli, choć powstawał w cieniu wielkiej osobistej tragedii Twaina.

Forma utworu zostala ufundowana na konwencjonalnym, bardzo popularnym w literaturze XIX-wiecznej zabiegu stylizacji na pamiętnik, który - jak wyjaśnia nota poprzedzajaca tekst - zostaje tutaj przetłumaczony z hieroglifów odnalezionych w trakcie podrózy archeologicznej, choć czytelnik nie może miec wątpliwości, iż jest to jedynie gra autora dzielł z odbiorcą. W pewnym sensie nowela ma charakter apokryficzny, rozwija bowiem historię znaną z Biblii, nadając jej wymiar pozareligijny. W przypadku „Pamietników” celem nadrzędnym utworu nie była jednak ekspozycja aspektu ewangelizacyjnego historii pierwszych rodziców, ale wykorzystanie ich przykładu na zobrazowania skomplikowanych relacji pomiędzy mężczyzną a kobietą, powodów ich wzajemnego niezrozumienia, a także mechanizmów, które decydują o narodzinach i stopniowym pogłębianiu się więzi pomiędzy nimi.

Dzięki dwójdzielnej konstrukcji utwór pozwala na zbadanie poruszanej tutaj problematyki z dwojakiej perspektywy psychologicznej - męskiej i kobiecej - zaś dzięki osadzeniu historii głównych bohaterów w biblijnym Raju z ich otoczenia zostały wyelimonowane wszelkie zależności zewnętrzne, które mogłyby zniekształcic ich relacje. Adam i Ewa mieli bowiem być pierwszymi ludźmi, a dla siebie nawzajem - jedynymi towarzyszami, nie stali więc pomiędzy nimi inni, a ich życiem kierowały jedynie podejmowane za pośrednictwem wolnej woli decyzje. Umożliwiło to ukazanie związku kobiety i mężczyzny w postaci czystej, nieskażonej ingerencją postronnych osób, ani trudności codziennego, współczesnego życia, które częstokroc dzieli kochajacych sie ludzi.

Oba pamiętniki zostały zestawione ze sobą niemal symultanicznie, wyraźnie widać więc różnice w myśleniu, postrzeganiu i odczuwaniu wielu rozamitych zjawisk, jakie początkowo czynią Adama i Ewę obcymi wobec siebie, przeradzając się stopniowo w fascynację, a wreszcie w wielki szacunek i trwałą miłośc. Za pośrednictwem tej opowieści Twain obrazuje schemat powielany w milionach związków na całym świecie, opatrując go zaskakującą, ale zrozumiałą dla wszystkich, którzy kiedykolwiek kochali, konkluzją: prawdziwy Raj jest wszędzie tam, gdzie ukochana osoba. Wygnanie z Arkadii nie jawi się w „Pamiętnikach” jako największa tragedia ludzkości, wprost przeciwnie - to właśnie to wydarzenie dało człowiekowi pełnię wolnej woli i umiejętnośc dokonywania niezależnych wyborów, w tym również tych dotyczących życiowego towarzysza. Miłośc Adama i Ewy rozkwitła w pełni dopiero wtedy, gdy - pozbawieni beztroski niewiedzy - musieli stać się dla siebie nawzajem podporą, rozumiejąc odtąd jak ważnym w ich życiu jest drugi człowiek.