Motyw labiryntu w literaturze - opracowanie

Pierwszym skojarzeniem nasuwającym się na hasło „motyw labiryntu” jest oczywiście mit o Dedalu, który zbudował labirynt na polecenie króla Krety, Minosa. Wewnątrz został uwięziony Minotaur. Gdy Minos wygrał wojnę z Atenami żądał ofiar w postaci ludzi dla potwora. Znalazł się jednak śmiałek imieniem Tezeusz, który postanowił zabić potwora. Uzyskał on pomoc od księżniczki Ariadny, córki Minosa, której udało się wyprowadzić Tezeusza z labiryntu za pomocą utkanej nici, po której śladzie idąc, młodzieniec znalazł drogę do wyjścia.

Jest to jakby bezpośrednie wykorzystanie motywu labiryntu. Podobne możemy odnaleźć na przykład w „Tajemniczym ogrodzie”. Mary, główna bohaterka, błądzi po terenach posiadłości wuja i przez długi czas nie może odnaleźć wejścia do zamkniętej części ogrodu, o której istnieniu wie tylko z opowieści.

Przenosząc się na bardziej metafizyczne wykorzystanie motywu labiryntu, warto zahaczyć o „Boską Komedię” Dantego i część opisującą Piekło. Razem z bohaterem poruszamy się po piekielnych czeluściach, tworzących kręgi i zawiłe korytarze, z których każdy posiada inne przeznaczenie i w którym możemy spotkać różnego rodzaju grzeszników. Kręgi wprowadzają pewne uporządkowanie i stanowią kontrast do chaotyczności, z jaką kojarzy nam się otchłań piekielna.

Motyw labiryntu wykorzystywany jest także w utworach, w których mamy do czynienia z opisem miast. Bardziej współcześni autorzy lubiący traktować miasto jako jeszcze jednego bohatera, przedstawiają nam je w bardzo dokładny sposób, prowadząc po krętych uliczkach, zakamarkach, tajemniczych miejscach. Takie wykorzystanie motywu labiryntu znajdziemy w wielu, wielu utworach, a będą to miedzy innymi „Dżuma” Alberta Camusa (gdzie opisywane miasto Oran staje się przez wybuch epidemii czymś w rodzaju labiryntu bez wyjścia), „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa, „Lalka” Bolesława Prusa czy sięgając po literaturę wojenną „Pamiętnik z powstania warszawskiego”. Ten ostatni utwór jest bardzo ciekawym przykładem „miasta - labiryntu”, bowiem poruszanie się po nieustannie bombardowanej Warszawie stanowi nie lada wyzwanie dla narratora i jego towarzyszy. Nie brakuje tu podziemnych przejść, tajemniczych pomieszczeń, a wszystko to w ukryciu przed okupantem. Podobne wykorzystanie motywu mamy także na przykład w „Pianiście”, gdzie główny bohater samotnie ukrywa się przed niemieckimi oprawcami, ruiny miasta zapewniają bowiem nienajgorszą kryjówkę. 

Takie zastosowanie motywu labiryntu w utworach jak wszystkie powyższe, czyni je bardziej zagadkowymi i tajemniczymi, a przez co sprawia, że chętnie sięgamy do tego typu literatury, szczególnie jeśli „labirynty” opisane są w interesujący sposób potrafiący zaciekawić czytelnika.