William Szekspir „Hamlet” - charakterystyka Gertrudy

Gertruda, drugoplanowa bohaterka dramatu Williama Szekspira pt.: „Hamlet”, od zawsze stanowiła zagadkę dla interpretatorów i badaczy twórczości angielskiego dramaturga. Nie można o tej kobiecie powiedzieć nic pewnego, a wszelkie próby charakterystyki muszą opierać się wyłącznie na przypuszczeniach i podejrzeniach.

Gertruda jest matką Hamleta i byłą żoną jego ojca, który został zamordowany przez własnego brata, Klaudiusza. Wdowa decyduje się na ponowne zamążpójście, a wybrankiem zostaje morderca jej byłego męża. Kobieta na ślub zgadza się dość szybko, bo w miesiąc po śmierci poprzedniego męża, co Hamlet ma jej za złe.

Wiemy, że jest piękną kobietą, pełną gracji i wdzięku. Jej status jako królowej warunkowany jest przez stosunek do męża. Wartości nadaje jej nie samo bycie królową, tylko fakt, iż jest żoną króla. Nie ma zdolności decydowania o losach państwa, jest uzależniona od swojego męża.

Zagadką pozostaje, czy Gertruda kochała Klaudiusza i czy właśnie dlatego wyszła za niego za mąż. Miesiąc po śmierci byłego męża to przecież stanowczo za krótko, by otrząsnąć się z żałoby, zakochać się i ponownie stanąć na ślubnym kobiercu. Jednak racje królewskie liczą się inaczej, niż w przypadku zwykłych śmiertelników. W grę wchodzi kontynuacja linii genealogicznej, interesy rodowe i związki między państwami.

Niewykluczone także, iż królowej zależało wyłącznie na utrzymaniu własnej pozycji i dlatego przystała na propozycję Klaudiusza dotyczącą zamążpójścia. Zapewne zdawała sobie sprawę, że brat byłego męża jest w niej zakochany i nie będzie jej źle u jego boku.

Nie wiemy jednak, czy kobieta wiedziała o tym, iż jej drugi mąż dopuścił się bratobójstwa i czy ona sama nie jest zamieszana w spisek. Gdyby tak było, perfidia Gertrudy byłaby porównywalna z wyrachowaniem Klaudiusza. Jednak wersja ta jest mało prawdopodobna, gdyż z kart dramatu dowiadujemy się o jej wyrzutach sumienia spowodowanych ślubem oraz skrzywdzeniem syna, nie ma natomiast żadnych treściowych wskazówek mogących budzić nasze poważne podejrzenia co do jej udziału w morderstwie.

Gertruda nie jest silną kobietą. Jest uzależniona od męskiej części rodziny królewskiej, jednak w inny sposób niż Ofelia. Potrafi zadbać o własne interesy wybierając najbezpieczniejsze dla siebie opcje. Brak jej jednak przenikliwości – nie zdaje sobie sprawy, że jest manipulowana przez męża. Łatwo ulega zmianom nastroju, jest naiwna i łatwowierna, pozostaje pod przemożnym wpływem Klaudiusza.

Kocha Hamleta i przykrość sprawiają jej cierpkie uwagi syna na temat niestosowności ponownego i tak szybkiego wyjścia za mąż. Kobieta ma wyrzuty sumienia – sądzi bowiem, iż swoim postępowaniem rani Hamleta.

W istocie jednak nie jest w stanie zrozumieć jego wrażliwej osobowości i skomplikowanego podejścia do świata. Posiada całkiem odmienną osobowość, niechęć do ryzyka i działań mogących bezpośrednio zaszkodzić jej osobie. Dla niej najważniejsze zdaje się znalezienie bezpiecznej niszy, w której mogłaby żyć bez zmartwień i kłopotów. Nie wiemy, czy kobieta uwierzyła w szaleństwo Hamleta, czy nie. Przychylnie odnosiła się jednak do planowanego małżeństwa syna z Ofelią.

Duch zarzuca jej zdradę, niezdrową namiętność i fałsz. Czy słusznie? Wszystko zależy od naszej interpretacji jej działań. Obraz Gertrudy jako dość naiwnej, ale w gruncie rzeczy poczciwej królowej, która dla dobra dynastii postanawia mimo żałoby wyjść za swego szwagra, jest inny niż obraz tej samej osoby uwikłanej w mężobójstwo, w swej głupocie dającej się kierować intrygami Klaudiusza.

Wszystko zależy więc od naszej interpretacji, której dowolność jest tym bardziej uprawniona, że mamy naprawdę mało informacji dotyczących królowej. Jest ona, podobnie jak większość szekspirowskich bohaterów, postacią enigmatyczną i niejednoznaczną.