Pojedynek na miny - streszczenie, interpretacja. Witold Gombrowicz „Ferdydurke”

Pojedynek na miny to jeden z najbardziej znanych i znaczących fragmentów powieści „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza. Walka ta rozgrywa się między Miętusem i Syfonem i stanowi ona sposób na rozwiązanie osobistego konfliktu między uczniami.

Walka rozpoczęła się w czasie przerwy, wokół chłopców zgromadził się tłum żądnych sensacji uczniów. Miętus nakazał jednak, aby gapie opuścili klasę, ponieważ chciał się skupić i walczyć w spokoju. Tak też się stało. Arbitrami Syfona zostali Pyzo i Guzek. Potem nastąpiło uroczyste odczytanie zasad pojedynku, dotyczących między innymi ustawienia stron, uczciwości oraz używania poszczególnych min. Wygrać miał ten, który wymyśli lepszą minę. Pojedynek się rozpoczął. Chłopcy kolejno wymyślali dziwaczne miny, ciekawie układali usta, wydymali policzki, przewracali oczy. Stosowali też rozbudowaną gestykulację, pluli, wskazywali na siebie palcami. Walka była naprawdę zacięta i wyrównana, jednak Miętus w pewnym momencie uderza Syfona w twarz i powala go na ziemię. Wtedy zaczyna się słynny gwałt przez uszy – Miętus szepcze chłopcu do ucha obraźliwe, wulgarne słowa. Pojedynek kończy się śmiercią Syfona.

Opis pojedynku stanowi groteskowe przekształcenie wyobrażenia bitew toczonych przez dzielnych rycerzy w historii Polski i literaturze narodowej. Widzimy tu niezwykle komiczny i dziwaczny sposób na rozwiązanie konfliktów, który jednak bohaterowie traktują śmiertelnie poważnie. Fragment ten zawiera również podstawowy problem poruszany przez Gombrowicza w całej jego twórczości, a mianowicie –  kwestię formy oraz pupy. Szkoła jawi się nam jako instytucja, gdzie następuje pierwsze „upupienie” (infantylizacja) człowieka. Syfon, Miętus, ale także inne uczniowie wchodzą o określone role, grają kogoś, kim tak naprawdę nie są. Czasami udają odważnych wojowników, innym razem zachowują się jak małe, zagubione dzieci. W każdym wypadku jednak stają, mimo chęci i wiedzy, aktorami na społecznej scenie. Pojedynek na miny stanowi również – niezwykle jaskrawy poprzez swoją egzotyczność – przykład formy, gdzie jego uczestnicy przyjmują dobrowolnie absurdalne reguły, próbują onieśmielić przeciwnika własną „grą”.

Jak widzimy, pojedynek na miny ukazany w „Ferdydurke” możemy rozpatrywać wieloaspektowo, bowiem twórczość Gombrowicza każdorazowo umożliwia czytelnikowi czy też raczej wymaga od niego mnogości interpretacji.