Sonet - charakterystyka gatunku

Sonet jest utworem poetyckim, który zaliczany jest do rodzaju epickiego. Gatunek ten swoje początki miał we Włoszech około wieku XIII.

Sonet ma dosyć specyficzną budowę, charakterystyczną tylko dla tego gatunku. Tradycyjny, składa się jedynie z czternastu wersów, które pogrupowane są w określony sposób. Pierwszą część stanowią dwa tetrastychy, czyli czterowierszach.  Te elementy mają zazwyczaj charakter opisowy, pełnią rolę pewnego wprowadzenie, zarysowania sytuacji. Czytelnik poprzez te wersy odkrywa specyfikę utworu. Ta część posiada ( w sonecie tradycyjnym) rymy okalające oraz parzyste. Drugi fragment strukturalny składa się z dwóch tercyn, czyli trójwierszy. Ta część stanowi refleksję, podsumowanie poruszanego tematu. Zazwyczaj wersy odwołują się do przeżyć podmiotu lirycznego, dlatego ostatnie partie sonetu bywają bardzo osobiste. 

Badacze literatury wyróżnili dwa, najbardziej popularne i charakterystyczne rodzaje sonetów. Pierwszy to typ włoski, który, jak sama nazwa wskazuje, ukształtował się we Włoszech. Widoczną cechą jest istnienie w tercynach rymów podwójnych. To właśnie one odróżniają tę odmianę od innych. W sonecie francuskim również ważne są rymy, ponieważ w ostatnich partiach tekstu układają się one w czterowiersz, a następnie w dwuwiersz. Istnieje jeszcze jedna odmiana sonetu, ale nie jest ona aż tak popularna, jak te wymienione wyżej. To typ angielski, zwany także szekspirowskim. Zakłada on pewne innowacje w rozkładzie rymów. Pierwsze czterowersy tworzą rymy naprzemienne oraz parzyste. 

Do najbardziej znanych polskich twórców sonetu należy bez wątpienia Mikołaj Sęp Szarzyński. Ten barokowy poeta pisał utwory metafizyczne, w których wyrażał swój niepokój, dotyczący marności człowieczego życia. Najpopularniejsze sonety zostały zebrane w dziele „ Wiersze albo rytmy polskie”. Sonety tworzył również Jan Kochanowski, Jan Stanisław Skorupski, Adam Mickiewicz czy też Juliusz Słowacki. Zagranicznymi poetami, którzy zajmowali się pisaniem poetów byli również Charles Boudelaire, Aleksander Puszkin, John Keats czy też William Wordsworth. 

Warto dodać, iż sonety mogą poruszać rozmaite problemy, najczęściej jednak dotyczą ważnych spraw. Poeci opisywali w nich swoje niepokoje i emocje, tęsknotę za ukochaną kobietą lub też ojczyzną. Sonet jest gatunkiem bardzo popularnym i niemal w każdej epoce obecnym.