Adam Mickiewicz „Lilije” - interpretacja i analiza ballady

„Lilije” Adama Mickiewicza ukazały się w tomie zatytułowanym „Ballady i romanse”. Szybko zyskały wielką przychylność krytyki i do dzisiaj uważane są za najlepszą balladę tego poety.

Punktem, w którym zawiązuje się akcja jest morderstwo. Już ten zabieg wskazuje, że wszystko będzie zmierzać ku ukaraniu zabójcy. Jednak zanim odkryjemy więcej szczegółów, zapoznajmy się z budową utworu. Jest ona nieco odmienna od kształtu innych ballad zebranych w tym tomie. W jego skład wchodzą zwrotki różnej wielkości, w których wersy liczą zazwyczaj po siedem sylab, chociaż pojawiają się także sześcio- i ośmiosylabowe. Odnajdziemy różnego rodzaju rymy - przeplatane, parzyste i okalające. Warstwa stylistyczna jest rozbudowana, w jej skład poza epitetami, porównaniami i metaforami wchodzą także anafory i pytania retoryczne.

„Lilije” opowiadają historię kobiety, która zamordowała męża. Jego ciało zakopała w lesie, a na grobie posadziła tytułowe kwiaty. Jej motywem była chęć ukrycia zdrady, jakiej się dopuściła. Gdy skończyła swoje działania, udała się do starca, by odbyć pokutę. Jednak nie było to pragnienie wynikające z wyrzutów sumienia, ale mające na celu uniknięcie kary. Mimo to mędrzec zapewnił ją, że czyn ten nie wyjdzie na jaw.

Dwaj bracia zamordowanego mężczyzny przybyli do wdowy. Początkowo wyczekiwali powrotu jej męża, jednakże szybko pogodzili się z jego śmiercią i stanęli w konkury o rękę kobiety. Ta, nie wiedząc, którego wybrać udała się po radę do pustelnika. Odrzuciła propozycję wskrzeszenia męża, więc starzec udzielił jej rady, by posłała mężczyzn do lasu z nakazem uzbierania kwiatów i uplecenia z nich wianka. Czyja ozdoba bardziej się jej spodoba, ten będzie idealnym kandydatem na męża. Kiedy wybór został dokonany, bracia zaczęli się zażarcie kłócić. Nie mieli jednak świadomości, że zrywali kwiaty z grobu brata. „Wtem drzwi kościoła trzasły, / Wiatr zawiał, świece zgasły, / Wchodzi osoba w bieli. / Znany chód, znana zbroja, / (…) / Podziemnym woła głosem: / "Mój wieniec i ty moja! / Kwiat na mym rwany grobie, / Mnie, księże, stułą wiąż; / Zła żono, biada tobie! / To ja. twój mąż, twój mąż!”. Wtedy cerkiew zawaliła się, kryjąc pod gruzami niewierną żonę i złych braci.

Realia historyczne, w których osadzona jest treść utworu to czasy Bolesława Śmiałego. Władca ten rozkazał, by surowo karać niewierne żony rycerzy, którzy udali się z nim na wyprawę zbrojną. W ten sposób zostaje podjęta tematyka winy i kary. Kobieta popełnia zły uczynek, ale nie żałuje swojego postępowania. Jedyne co kieruje nią kiedy udaje się do starca, to strach przed konsekwencjami. Później wiedzie ona życie, w którym stara się zupełnie zapomnieć o tym co się stało.

Siłą karzącą w „Lilijach” jest natura. Gdy bracia udają się po kwiaty, ich uwagę przykuwają urodziwe lilie rosnące na grobie zamordowanego. Tylko dzięki nim zbrodnia wychodzi na światło dzienne. Pojawiają się także postaci ze świata niematerialnego - zjawa męża. „Lilije” to ballada, która podejmuje temat winy i kary. Zbrodnia zostaje powetowana, sprawiedliwości staje się zadość.