Porównanie Edypa i Makbeta - motywacje, decyzje i ich skutki

Król Edyp oraz Makbet to główne, zresztą tytułowe postacie tragedii greckiej oraz angielskiej. „Króla Edypa” napisał Sofokles - jeden z najwybitniejszych poetów starożytnej Grecji, „Makbeta” natomiast napisał najwybitniejszy przedstawiciel angielskiego teatru elżbietańskiego. Co łączy te dwie postacie? Bardzo wiele, chociaż ich tragedie z pozoru opowiadają o czymś zupełnie innym, to tak naprawdę obie postacie są do siebie pod wieloma względami podobne.

Jedno, co łączy ich przede wszystkim, to związek ich losów z przeznaczeniem. Król Edyp zanim stał się królem, został porzucony przez biologicznych rodziców i oddany pod opiekę bezdzietnej parze królewskiej, kiedy wyrocznia delficka ogłosiła, że stanie się on przyczyną wielu nieszczęść - popełni kazirodztwo oraz ojcobójstwo. Kiedy Edyp dorósł, usłyszał od wyroczni dokładnie takie same słowa, dlatego postanowił opuścić miasto, w którym się wychowywał, będąc w błędzie, że ci, którzy go wychowywali, byli jego prawdziwymi rodzicami.

Nieświadomie sam wypełnił swoje przeznaczenie, zabijając w drodze własnego ojca i zyskując rękę księżniczki Jokasty, swojej matki. Edyp wpadł w błędne koło przeznaczenia. Próbował je oszukać, a coraz to kolejne jego czyny przyczyniały się do spełnienia jego nieszczęśliwego losu. Można powiedzieć, że w podobieństwie do Makbeta, ściga swoje przeznaczenie.

Jest jedna różnica w tym pościgu - Edyp ucieka, a Makbet wyciąga ręce po więcej. Edyp chce się cofać, Makbet idzie krok naprzód. Bohater szekspirowskiej tragedii nie wie, jakie jest jego przeznaczenie. Dowiaduje się tego od czarownic, podobnie jak Edyp od wyroczni delfickiej. Obaj zmieniają swoje życie pod wpływem tego, co usłyszeli. Makbet, dzielny wojownik, rycerz króla Szkocji - Dunkana spotyka na swojej drodze trzy czarownice, które przepowiadają mu zostanie królem. Ten zaczyna wierzyć w to, co usłyszał i zabija króla, otrzymując tron.

Ten moment staje się dla Makbeta przełomowym. Wkracza na drogę przestępstw, zabójstw i upodlenia moralnego. Nie potrafi wydobyć się z tego przeklętego kręgu, w który sam zdecydował się wejść. Oboje bohaterowie służą przedstawieniu prawdy o losie człowieka zapisanym w gwiazdach. Nie da się oszukać przeznaczenia, uciec przed nim. Jedyne, co można, to podążać za nim. Zarówno Makbet, jak i Edyp są ludźmi czynu. Są aktywni przez fabułę obydwu tragedii.

Co znaczące, oboje zdecydowani są na zmianę swojego losu, chociaż są tym przerażeni. Chcą osiągnąć w życiu sukces, aczkolwiek jest to dla nich coś zupełnie różnego - dla Makbeta zaspokojenie swoich ambicji, dla Edypa uniknięcie haniebnego losu, wedle którego popełni niegodziwe i najobrzydliwsze zbrodnie - zostanie kochankiem własnej matki i zabije ojca. Makbetem powodują ambicje, Edypem dobre serce, szlachetne intencje i jednocześnie strach przed potępieniem bożym. Król nie może uwierzyć, że jako człowiek bogobojny, zgrzeszy tak bardzo.

Makbet przejmując władzę, staje się człowiekiem pozbawionym uczuć, podstępnym, okrutnym, zdolnym do największych zbrodni przeciw ludzkości, a nawet przeciw niczemu winnym dzieciom. Edyp jest zupełnie innym władcą. Dba o swój lud, jest mądry - rozwiązał zagadkę sfinksa, a kiedy miasto nawiedzają różnego rodzaju plagi i nieszczęścia, dąży do odgadnięcie przyczyny tychże dramatów. Martwi się o poddanych, pragnie wyeliminować powody zarazy.

Makbet oraz Edyp to postacie do siebie podobne, chociaż i nie jednakowe. Oboje pokazani są jako władcy, ale zupełnie różni. Dzieli ich historia, okoliczności, ale łączy przeznaczenie, które chcą zmienić, któremu pragną na wszelkie sposoby dopomóc.