Antoni Czechow „Człowiek w futerale” - opracowanie, problematyka

Głównym bohaterem opowiadania Antoniego Czechowa pt.: „Człowiek w futerale” jest miejscowy nauczyciel greki – Bielikow. W miasteczku, w którym mieszka, nikt go nie lubi, gdyż jak powszechnie wiadomo, donosił na innych władzy, ściśle współpracował z ludźmi „z góry”. To do tego bohatera odnosi się tytuł całego opowiadania – „Człowiek w futerale”. Antoni Czechow pokazuje tutaj człowieka odizolowanego od życia, zamkniętego we własnym świecie urojeń i regulaminów, których przestrzega.

Poprzez swoje zamiłowanie do przestrzegania wszelkiego rodzaju zasad Bielikow uprzykrza życie tym, z którymi musi się spotykać. Jako nauczyciel jest niezwykle surowy dla swoich uczniów – każdy wybryk lub najdrobniejsze przewinienie karze natychmiast. Nie znosi swobodnych obyczajów innych ludzi, nienawidzi wolności i wszystkiego, co się z nią pośrednio lub bezpośrednio wiąże. Sam przestrzega regulaminów i zasad z nadzwyczajną precyzją.

Przez to właśnie pozostaje na boku, na marginesie całej społeczności miejskiej. Jest od niej odizolowany jako „inny” człowiek – człowiek znajdujący się po drugiej stronie barykady, bo współpracujący z aparatem władzy w carskiej Rosji. Bielikow prezentuje bardzo zawężone poglądy, ciasne horyzonty myślowe, dlatego też odstaje od reszty. Odizolowany z własnej woli, jest człowiekiem w futerale. Nie robi nic, aby to zmienić. Sytuacja zaognia się, kiedy do miasteczka przyjeżdża rodzeństwo Kowalenko. Społeczeństwo próbuje zeswatać go z Kowalenko, plany psuje jednak sam Bielikow, który pewnego dnia dostrzega narzeczoną jeżdżącą po mieście na rowerze.

Nauczyciel jest tym wydarzeniem tak wzburzony i zszokowany, że postanawia dać upust swoim emocjom i robi scenę w domu rodzeństwa. Tam zostaje jednak zrzucony ze schodów i upokorzony odchodzi. Tytułowy „Człowiek w futerale” to człowiek o skostniałych poglądach, wierny jedynie swoim ideom miłości do Rosji carskiej. Myśli prowincjonalnie i zaściankowo. Nie rozumie podstawowych zasad bytności w społeczeństwie. Dobrze mu, jak długo współpracuje z tymi, którzy ciemiężą innych. Nie ma żadnych wyrzutów sumienia czy skrupułów.

Umiera w osamotnieniu ku uciesze wszystkich mieszkańców miasteczka, którym zakłócał normalne życie. Oddany na zawsze władzy, hasłom politycznym, zostaje sam jak palec. „Człowiek w futerale” to określenie całokształtu postaci, jaką jest główny bohater. Antoni Czechow niezwykle trafnie opisuje sytuację i zachowanie Bielikowa. To postać uwięziona jest we własnym więzieniu stworzonym przez własne zakazy, regulaminy, które na nieszczęście ograniczają go, wyłączają z życia ogólnie rozumianego jako społeczne, z życia towarzyskiego.

Opowiadanie Antoniego Czechowa jest wspaniałym kompendium wiedzy na temat psychologicznych zachowań człowieka. Bielikow to postać, której – koniec końców –  najlepiej w futerale. Kiedy leży w trumnie, wydaje się, że właśnie tam, niczym w „futerale”, czuje się najbardziej „na miejscu”. Ograniczony przez własne skostniałe poglądy, odrzuca wszystko i wszystkich. Przez to i społeczeństwo odrzuca jego. Jest podporządkowany wyłącznie władzy.

Tytułowy „Człowiek w futerale” stanowi postać niezbyt zróżnicowaną intelektualnie czy emocjonalnie. Jednak przy pomocy tego bohatera Antoni Czechow chciał wyrazić swój sprzeciw wobec ludzi, którzy zaprzedali siebie władzy i przez to nie potrafią żyć razem z innymi w społeczeństwie. To ci, którzy uważają, że obowiązek obywatelski stoi ponad wszystkim – lojalnością do przyjaciół, miłością, zaufaniem. Te wartości tacy ludzie niszczą.