Henryk Sienkiewicz „Sachem” - znaczenie tytułu noweli. Opracowanie

Sachem znaczy wódz. Określenie to odnosi się bezpośrednio do głównego bohatera noweli - ostatniego przywódcy plemienia Czarnych Wężów, zamieszkujących niegdyś spaloną przez kolonizatorów Chiavattę. I nie byłoby nic dziwnego w tym indiańskim słowie, gdyby Sachem miał komu dowodzić.

Sachem został znaleziony przez dyrektora trupy cyrkowej, kiedy miał dziesięć lat. Stary Indianin, który się nim opiekował, zdążył przed śmiercią wyznać, że chłopiec jest synem wielkiego wodza plemienia i jego następcą. Od początku więc godność mu nadana była czysto tytularna, niemniej jednak powinna obligować młodego Indianina do wzrastania we własnej kulturze i kultywowania tradycji przodków. Prawdą jest, że nie było już przedstawicieli jego plemienia, u których mógłby zasięgać rady i wiedzy; nie było też miejsca, do którego mógłby uciec, tronu, na którym mógłby zasiąść, poddanych, którym przewodziłby mądrze i sprawiedliwie. Zabrakło mu też i innej, znacznie ważniejszej rzeczy – siły charakteru, determinacji i motywacji. Z każdym kolejnym wersem wyśpiewywanej pieśni rosły w nim emocje; stał przed publicznością wyniosły i groźny. Czy była to tylko dobra gra aktorska? Czy słowa starej pieśni, chociaż śpiewanej w języku kolonizatorów, rozbudzały w nim wspomnienia i żądzę zemsty, lecz zabrakło mu odwagi? Czy Sachem świadomie i dobrowolnie uczynił z najwyższej godności, jaką mógł sprawować wśród „swoich”, cyrkowe show, czy tylko bezwiednie poddał się scenariuszowi wymyślonemu przez dyrektora?

Miał odegrać rolę sachema-wodza i był wiarygodny. Kim wszakże stawał się po przedstawieniu, za kulisami, nie w świetle reflektorów, a w blasku dnia? „Po przedstawieniu sachem pił piwo i jadł knedle(...)zyskał wielką popularność...” - akrobata, gwiazda, kabotyn. Z wodza przeistoczył się w popularnego aktora, którego polubiono głównie za to, że wyrzekł się przeszłości, że jest widomym dowodem zwycięstwa cywilizacji białych ludzi nad zacofaniem i prymitywizmem indiańskich plemion.

Sachem oznacza groteskowego wodza, którym staje się każdy, kto wyrzeknie się swojego pochodzenia, przynależności narodowej, dziedzictwa kulturowego i tradycji. Przebrany w płaszcz z białych gronostajów, spoglądający złowrogo, śpiewający przejmującą pieśń zemsty mógłby przez ten jeden wzniosły moment przywołać duchy przodków i kumulując w sobie ich energię, pomścić pamięć wymordowanych przodków. Zjawiając się z miską na datki i z błagalnym „co łaska” na ustach zmienia się w jarmarcznego błazna, stwarza rozdźwięk między powagą dodaną mu tradycyjnym strojem, a postawą żebraczej uniżoności cyrkowego akrobaty. Sienkiewicz tym samym niweczy mit romantycznych bojowników o wolność, równość i braterstwo, bohaterów ginących w imię niepodległości ojczyzny-matki. Stawia na racjonalną konieczność ciężkiej duchowej walki narodu z zaborcą w zamian za łatwą, naiwną wiarę poprzedniego pokolenia, która nie przyniosła niczego oprócz klęsk i rozczarowania.