Onomatopeja - co to jest onomatopeja? Definicja, funkcja, przykłady

Onomatopeja jest to wyraz dźwiękonaśladowczy, bądź takie dobieranie słów w utworze, aby dało ono wrażenie dźwięku - na przykład szumu, plusku wody itp. Wyrazy onomatopeiczne to na przykład „szumieć”, „syczeć”, „pluskać”.

Onomatopeja służy oddaniu dźwięków otaczającej przyrody, wprowadza czytelnika w odpowiedni nastrój. Przykładem zastosowania onomatopei może być fragment wiersza Leopolda Staffa pod tytułem „Deszcz jesienny”.

Ten środek stylistyczny bazuje na słownictwie powstałym w języku na wzór dźwięków przyrody. Brzmienie takiego wyrazu motywuje w pewien sposób jego związek z desygnatem (czyli z przedmiotem, osobą, zjawiskiem, które jest określane za pomocą danego wyrazu).

Onomatopeja może też polegać na kondensacji pewnych dźwięków w całym utworze - na przykład w opisie burzy autor może posłużyć się głoskami zwarto-wybuchowymi (b, p, t, d), dającymi wrażenie grzmotów. Ulewa może być ukazana za pocą głosek szczelinowych bezdźwięcznych. Głoski miękkie mogą imitować świstanie wiatru (liście, się itp.). Głoski twarde naśladują spadanie kropel deszczu (wciąż, deszcz).

Onomatopeja uwidacznia dbałość autora o językowe ukształtowanie wypowiedzi.

„O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno...
Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask sączy się senny...
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny...”