Adam Ważyk „Poemat dla dorosłych”, George Orwell „Rok 1984” - świat przedstawiony w utworach. Opracowanie

Ustrój socjalistyczny i komunistyczny, które panowały w wielu krajach Europy w dwudziestym wieku doczekały się oddźwięku w literaturze. Najznakomitszą powieścią przedstawiającą komunizm w krzywym zwierciadle jest „Rok 1984” Orwella, wydany w 1949 roku. Krytyka ideologii socjalistycznej miała miejsce w „Poemacie dla dorosłych” Adama Ważyka.

George Orwell jest angielskim pisarzem i publicystą. Jego najbardziej znana powieść „Rok 1984” za najlepszy pamflet na komunizm. Orwell opisuje metody działania totalitaryzmu. Akcja powieści rozgrywa się w fikcyjnym państwie. Obywatele są kontrolowani przez Wielkiego Brata, którego struktury docierają do każdej sfery życia mieszkańców i ingerują nawet w bardzo intymne sprawy. Władza narzuca obywatelom wszystko - wpływa na życie zawodowe, osobiste, zmienia język oraz sposób myślenia.

Na łamach powieści wprowadza nowomowę - termin ten na stałe zagościł w językoznawstwie. Pisarz na końcu książki zamieszcza specjalny słowniczek, pomagający zrozumieć nowe znaczenie poszczególnych słów. Słowa w powieści Orwella maja za zadanie tworzyć nową rzeczywistość. Jednocześnie dokładny wybór słów uniemożliwia jakąkolwiek krytykę systemu totalitarnego.

„Poemat dla dorosłych” został wydany w 1955 roku w prasie kont rolowej przez Partię. Ukazanie się wiersza krytykującego ustrój było możliwe dzięki rozprężeniu, jakie miało miejsce po śmierci Stalina. „Poemat dla dorosłych” spotkał się z ogromnym zainteresowaniem wśród społeczeństwa, wiersz przepisywano ręcznie. Adam Ważyk odważnie krytykuje ustrój socjalistyczny, kontrastuje hasła ideologii z rzeczywistością oraz pokazuje liczne paradoksy socjalizmu. Opisuje postawę młodych ludzi, którzy opuszczają własne miejsca zamieszkania, aby wyruszyć do Warszawy i w stolicy Polski budować nowy przemysł. Pokazuje ideologiczne zakłamanie, biedę oraz szarzyznę życia: „Pod kasztanami dzieci większe i mniejsze biegną, z półrozebranych rusztowań ciągną do kuchni drewno.” 

W poemacie Ważyk pokazuje realia życia w socjalistycznym państwie. Daje wyraz swojemu niezadowoleniu oraz uwrażliwia społeczeństwo na postępowanie Partii. W związku z tym, że wymowa wiersza była antypartyjna, propaganda okrzyknęła Ważyka pisarzem antypaństwowym i antyhumanistycznym. Powieść „Rok 1984” to przykład antyutopii - bohaterowie są przedstawicielami społeczeństwa wynaturzonego, w którym indywidualizm jest zabijany, a wolność człowieka stopniowo jest zmniejszana, co prowadzi do całkowitego zniewolenia. Oba utwory opisuję dwie wzniosłe ideologie: komunistyczną i socjalistyczną i pokazują, jak wyglądają mechanizmy postępowania władz. Kontrast patetycznych haseł z trudną rzeczywistością zrodził utwory poetyckie, które unieśmiertelniły ich twórców.