Adam Mickiewicz „Grażyna” - Książę Litawor - bohater czy zdrajca? Rozprawka

„Grażyna” to powieść poetycka autorstwa Adama Mickiewicza. Akcja utworu toczy się w Nowogródku oraz jego okolicach, w XIV wieku.

Książę Litawor, bohater powieści, wzywa na swój dwór Krzyżaków i chce zawrzeć z nimi sojusz. Powodem takiego zdradzieckiego zachowania jest chęć odebrania grodu litewskiego – Lidy – księciu Witoldowi. Gród ten był posagiem żony Litawora, Grażyny. Książę czuje się oszukany i zniesławiony, dlatego też próbuje się porozumieć z Zakonem Krzyżackim, który ma dopomóc mu w osiągnięciu celu. Swoim zamysłem dzieli się z doradcą Rymwidem, który jest przeciwny konceptowi i uważa, iż jest to zdrada wobec kraju, która może przynieść opłakane skutki. O wszystkim dowiaduje się Grażyna, która zabiera zbroję męża i staje do walki z nieprzyjacielem, aby ratować kraj i honor ukochanego. Jednakże jest zbyt słaba fizycznie i nie wprawiona w walce, na skutek czego odnosi rany i ginie w bitwie.

Na polu walki pojawia się nieoczekiwanie czarny rycerz, ubrany w szeroki, czarny płaszcz na czarnym koniu. Tajemnicza postać z zawziętością i odwagą walczy z Krzyżakami. Kiedy komtur rani wodza Litewskiego (Grażynę), nieznany wojownik zabiera go do zamku w Nowogródku. Zakon zostaje pokonany. Niestety Grażyna umiera.

Tak w skrócie można zarysować plan akcji powieści. Czy w świetle tych wydarzeń Litawor był zdrajcą czy bohaterem? Rozstrzygnięcie tego dylematu nie jest łatwe. Książę sam sprowadził wroga do swego kraju, chciał zawrzeć z nim przymierze, nie przewidział jednak, że ma do czynienia z ludźmi tak podstępnymi i bezwzględnymi. Myślę jednak, że Litawor był bohaterem. Zawsze opanowany, spokojny i mądry ten jeden raz popełnił błąd. W rozmowie z Rymwidem jest nie swój. Myślę, że sam obawia się lub waha przed podjęciem ostatecznej decyzji. Wskazuje na to jego zachowanie: "To się rumieni, to wzdycha, to blednie, / Wydając twarzą troski niepowszednie”. W rezultacie decyduje się podjąć tak radykalne środki. Pragnie zemścić się na Witoldzie za zniewagę, jakiej od niego doznał on i inni książęta mu podobni. Prawdopodobnie zaślepiła go złość. Nie zwraca uwagi na słowa Rymwida, który mówi mu, że jest to zdrada. Konsekwencją jego haniebnego czynu jest krwawa walka z Zakonem Krzyżackim.

Moim zdaniem Litawor bardzo szybko zrozumiał swój błąd. Przybył na pole bitwy i walczył z wrogiem. W starciu odznaczał się męstwem i okrucieństwem wobec najeźdźcy. Po podjęciu tak kontrowersyjnej decyzji, jak bratanie się z krzyżowcami, zapewne obawiał się, jak przyjmą jego pomoc rodacy. Być może dlatego przywdział zbroję, spod której nie było widać jego twarzy, a może zrobił to aby anonimowo odkupić swoje winy. Żeby oczyścić sumienie i nie budzić emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, wśród poddanych.

Jego żona poniosła w walce śmierć i miała zostać spalona na stosie. Wtedy Litawor postanowił, że spłonie razem z ukochaną.

Według mnie, Litawor zrozumiał, że postąpił źle. Wiedział, że jest zdrajcą oraz, że udział w bitwie, niezależnie czy jawny czy nie, nie odkupi jego win. Był człowiekiem zbyt honorowym, dumnym i kochającym swój kraj, na który sprowadził nieszczęście. Prawdopodobnie poddani wybaczyli by mu, gdyż został, i tak, srodze ukarany utratą małżonki. On jednak postanowił oddać życie.

Co jest bohaterskiego w postawie Litawora? Myślę, że najbardziej doniosły jest fakt, że potrafił przyznać się do błędu i sam sobie wymierzył karę. Jako władca nie musiał się przed nikim tłumaczyć. W historii wiele jest przypadków, kiedy sprawujący władzę podejmowali złe decyzje, brzemienne w skutkach. On jednak nie umył rąk i sam wymierzył sobie sprawiedliwość. To zdjęło z niego piętno zdrajcy.