Jan Andrzej Morsztyn „Niestatek” („Prędzej kto wiatr w wór zamknie...”) - interpretacja i analiza wiersza

Analiza wiersza „Niestatek” („Prędzej kto wiatr w wór zamknie...”) Jana Andrzeja Morsztyna

Wiersz Jana Andrzeja Morsztyna „Niestatek” to epigram miłosny. Jest skonstruowany w sposób charakterystyczny dla poety, opiera się na wyliczeniach i zakończony jest zaskakującą puentą.

Anaforycznie rozpoczynające się wersy („Prędzej…”) opisują poszczególne rzeczy i zjawiska, które powszechnie uznawane są za niemożliwe, niewykonalne. Podmiot liryczny wyszczególnia elementy związane z przyrodą i żywiołami, łączy się to najczęściej z próbą obłaskawienia ich siły, czy powstrzymania mocy.

Pragnienie okiełznania żywiołów, wytłumaczenia zjawisk atmosferycznych, niemal od zawsze leżało w sferze ludzkich zamysłów. Z tej potrzeby zrodziło się niemało legend i mitów. Schwytanie wiatru do worka występuje w opowieści o Odyseuszu, groźba uspakajająca wzburzony ocean, także pochodzi z mitologii. Morsztyn przeciwstawia siły natury, słabościom człowieka. Ludzie od zawsze próbowali obłaskawić siły przyrody, jednak zawsze też ponosili klęskę, mierząc się z nimi.

Wiersz epatujący absurdami. Ukazuje też społeczeństwo w interesujący sposób. Dowiadujemy się więc m.in., iż w więzieniu nigdy nie będzie spokoju, a poeci nie będą mówili prawdy.

Zapoznawszy się z argumentami podmiotu lirycznego, dochodzimy do wniosku, iż jedynie człowiek naiwny usiłowałby podjąć się opisywanych czynów. Dlatego, czytając ostatnie wersy, mówiące o niestałości rodu kobiecego, nie polemizujemy z tym stwierdzeniem, nie zaprzeczamy, gdyż w świetle wyżej przytoczonych prawd, nasz sprzeciw wydawałby się naiwnością. Puenta, umieszczona w ostatnim wersie, przemawia do nas z ogromną siłą. Oddziałuje na nas tym bardziej, że podmiot liryczny uważa za bardziej prawdopodobne wyżej opisane paradoksy, niż ustatkowanie się kobiety.