Opis państwa totalitarnego - „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Państwo totalitarne ma na celu całkowite podporządkowanie jednostki, kontrolę wszystkich sfer życia człowieka. W „Innym świecie” opisany jest komunizm sowiecki, zakładający bezwzględne podporządkowanie dobru państwa, oraz tępienie rzeczywistych i urojonych oporów wobec władzy.

Najczęstszym sposobem egzekwowania władzy było stosowanie terroru. System donosicielstwa był tak rozbudowany, że należało mocno kontrolować wszystkie swoje wypowiedzi i zachowania. Do więzienia można było trafić za drobiazgi. Tak było z „zabójcą Stalina”. Mężczyzna był wysokim urzędnikiem w jednym z komisariatów ludowych. Pewnego razu, kiedy się upił, założył się ze swoim przyjacielem, że pierwszym strzałem trafi w oko Stalina, którego podobizna wisiała na przeciwległej ścianie. Minęło kilka miesięcy, mężczyzna zapomniał o tym incydencie. Niestety pokłócił się o coś z przyjacielem, który doniósł NKWD o tamtej sytuacji. Oficerowie przeszukali biuro i znaleźli podziurawiony obraz. Akt oskarżenia wystawili na miejscu, mężczyzna dostał dziesięć lat, po siedmiu przedłużono mu wyrok. To go załamało. Zmarł w obozie, utraciwszy zupełnie nadzieje na wolność. Pod koniec życia zaczynał popadać w obłęd, przez tyle lat nie wiedział za co cierpi, więc przyjął, że popełnił czyn za który go skazano. Historia ta obrazuje jak silny kult wodza panował w systemach totalitarnych.

Często na siłę szukano wroga publicznego. Takim oskarżeniom padł Kostylew, początkowo zagorzały komunista i ideowiec. Kostylew zwątpił w partię. Gdy poznał literaturę francuską, zachwycił się nią. Został uwięziony pod zarzutem chęci obalenia z pomocą obcych mocarstw ustroju Związku Sowieckiego. Długo go przesłuchiwano, a nawet torturowano. Wreszcie wymuszono od niego fałszywe zeznania. W obozie dał się poznać jak „święty”. Jego wykształcenie, był inżynierem, zapewniło mu nieco lepsze warunki i lżejszą pracę. Rozdawał więźniom chleb, oddawał swoje talony na zupę. Kiedy to się wydało, został odesłany do najcięższej pracy, do brygady leśnej. Tam, z konieczności zapomniał o litości wobec innych. Praca fizyczna i odczuwanie nieustannego głody złamały jego silną wolę. Uratował go przypadek. Pewnego dnia znalazł książkę, którą czytał na wolności. Wtedy dotarło do niego, że poddał się zezwierzęceniu.

Państwo totalitarne nie oczekuje od obywateli myślenia czy refleksji. Jeśli ma się za dużo wątpliwości, zostaną szybko rozwiane w więzieniach, w obozach.