Stanisław Wyspiański „Wesele” jako dramat narodowy - charakterystyka

„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego zajęło już trwałe miejsce w kanonie polskiej literatury. Utwór ten często uznawany jest za dramat narodowy. Czy takie postrzeganie jest prawidłowe i jakie ma podstawy?

Wyspiański w sposób jasny odwołuje się do literatury romantycznej. Była to epoka, w której tworzyli najwspanialsi polscy dramaturdzy, chociażby Juliusz Słowacki albo Adam Mickiewicz. Inspiracje dziełami tych autorów przejawiają się w „Weselu”, np. przez postać Wernyhory. Ukraiński lirnik pojawił się wcześniej w dwóch dziełach Juliusza Słowackiego: „Sen srebrny Salomei” i :Beniowski”. Pojawiające się w II akcie widma wydają się być nawiązaniem do II części „Dziadów” Mickiewicza, w której, podczas Zaduszek, Guślarz wywołuje zjawy. Motywy ludowe (zostały nieco zdeformowane przez młodopolską chłopomanię), nadprzyrodzone pojawiały się już wcześniej w dramatach romantycznych, zaczerpnięte są przez autora „Wesela” z tej właśnie tradycji.

Wielokrotnie przetwarzany w dobie romantyzmu był także temat wyzwolenia narodowego. Wyspiański ukazuje go w nowych „szatach”, charakterystycznych dla trwającej epoki. Najważniejszymi aspektami tej tematyki są: ocena społeczeństwa, jego szans na odzyskanie niepodległości, a także wysunięcie postulatu o konieczności narodowego zjednoczenia. W tym wypadku romantyczny idealizm został zastąpiony przez sceptycyzm i krytyczną ocenę.

W „Weselu” przejawiają się też nowe cechy dramatu – np. symbolizm. Właśnie w ten zawoalowany sposób przejawia się tematyka narodowa. Postaci pojawiające się na scenie, a pochodzące z innych światów, rozmowy toczone przez bohaterów – to wszystko wymaga odniesienia do określonego, odrębnego, kontekstu, niezbyt wiele mówi wprost. Dzięki takiemu zabiegowi uniknął Wyspiański patosu i nadmiernego dydaktyzmu. Tematykę narodową zostawia autor czytelnikowi do wewnętrznej analizy, dając do niej przyczynki.

Biorąc pod uwagę inspiracje autora oraz temat przewodni utworu, można pokusić się o stwierdzenie, że „Wesele” to dramat narodowy. Należy też zauważyć, że romantyczny idealizm został zastąpiony przez zdrowe, realistyczne podejście, które pozwala widzieć naród jako niegotowy do podjęcia kroku, jakim jest powstanie. Ważnym aspektem jest także nieco optymistyczne zakończenie. Ludzie zatapiają się w błędnym kole, prowadzeni przez muzykę Chochoła. Ten marazm pochłania wszystkie idee i marzenia. Autor nie zaznacza jednak, że będzie trwał wiecznie. Tak jak róża pod słomą, tak i naród przebudzi się, by dokonać wielkich czynów. Nastąpi to wtedy, gdy znajdą się właściwi ludzie, odważni, zdolni do udźwignięcia tego ciężaru odpowiedzialności.