Charles Baudelaire „Danse macabre” - interpretacja i analiza wiersza

Utwór Charlesa Baudelaire’a pt.: „Danse macabre” nawiązuje do średniowiecznego tańca ze śmiercią. W tamtych czasach kostucha przedstawiana była jako szkielet, a jej atrybutami był kaptur i kosa. Wciągała do tańca ludzi wszystkich stanów od księży i rycerzy poczynając, po osoby zamożne, ubogie, dorosłych i dzieci. Sensem tego obrazu był fakt, że wobec śmierci wszyscy są równi i nikt przed nią nie ucieknie. Ona sama przychodzi do człowieka, nie odpowiada na zaproszenie, nie reaguje również na odmowę. Jest bezwzględna.

Śmierć Baudelaire’a obserwujemy podczas balu, na którym jest mnóstwo rozbawionych ludzi. Ona sama wygląda, jak piękna i ponętna kobieta. Ubrana jest w suknię, rękawiczki, chustkę, ma bukiet kwiatów. Poeta mówi, że wygląda ona „jak kobieta żywa”. Pomimo to, że nie jest szkieletem, jak niegdyś, jej rola nie uległa zmianie i jest tu z tych samych powodów, co kilka wieków wcześniej, aby zebrać żniwo. Również zaprasza do radosnego tańca. Jednakże przestała moralizować, straszyć grzeszników. Luzie po prostu ją śmieszą. Podmiot liryczny nie lęka się śmierci. Utwór możemy podzielić na dwie części. Pierwsze jedenaście strof to przedstawienie śmierci i refleksje, które na jej temat snuje osoba mówiąca w wierszu. Od strofy dwunastej to śmierć wypowiada się na temat ludzi.

Szokujący jest fakt, że właśnie owa śmierć, w utworze jawi się jako kochanka, która uwodzi i mami niczym zalotna kobieta. Opisy jej dotyczące przepełnione są erotyzmem. Podmiotowi lirycznemu kostucha się po prostu podoba, fascynuje go, jak kochanka. Wyraża ten stan słowami „mnie zaś nęcisz, Kościeju, przemożnym pociągiem”. Zafascynowanie śmiercią jest bardzo typowe dla twórców dekadenckich.

Poeta posłużył się motywem balu, jako metaforą życia. Wszyscy jesteśmy na niego zaproszeni. Śmierć również bierze w nim udział.  Nie ma osoby, która nie miałaby z nią do czynienia. Poeta przypomina o tym słowami „któż nie ściskał szkieletu w ramionach” oraz wypowiedzią bohaterki, która stwierdza, ze „mimo róż i puder/ Zalatujecie śmiercią!”.

Wiersz składa się z piętnastu czterowersowych strof. Występują w nim rymy parzyste. Aby uplastycznić prezentowany obraz, poeta posłużył się dużą ilością epitetów. Niektóre z nich to, np. „swobodny powab”, „chuda kokietka”, „sprośne przytyki”,” pradawna boleść”, „wężowe kłęby”, „beznosa bajadera”. Podmiot liryczny możemy utożsamić z autorem. Dowodzi tego zwrot „Mnie zaś nęcisz” (zaimek wskazujący w pierwszej osobie liczby pojedynczej). Adresatem utworu jest śmierć, której autor oddaje głos w trzech ostatnich strofach, w których przytacza jej wypowiedź (tekst ujęty jest w cudzysłów).

Baudelaire przypomina nam, że śmierć jest nieunikniona. Drwi z nas. Ludzie są zapamiętani w zabawie, nie zważają na jej obecność, a nawet jeśli ją zauważają to nic sobie z tego nie robią. Starają się odwrócić od niej uwagę. Ona zaś jest cierpliwa i dobrze się bawi patrząc, jak ludzkość żyje ułudą i snem o wieczności. Motyw ten często pojawia się w twórczości artysty. Tym razem nie szokuje brzydotą, ale właśnie urodą i pięknem. Porównuje śmierć do hinduskiej tancerki, mówi do niej o „Sabacie Rozkoszy”.

Śmierć jest cały czas obecna między nami „W każdym ziemskim klimacie, pod śniegiem, pod znojem/ Śmierć przygląda się tobie, pocieszna Ludzkości!” – pisze poeta. W dzisiejszych czasach, ale jak widać również w epoce Baudelaire’a, zapomnieli o istnieniu kostuchy. Radosne bytowanie przysłania sprawy ostateczne, które jak się okazuje czuwają nad tym, aby życie biegło według ustalonych zasad i reguł, a więc zakończyło się zgonem.

Wiersz z całą pewnością nie ma optymistycznej wymowy i nie daje nadziei na zmianę ustalonego biegu rzeczy we wszechświecie. Mimo to, że ów motyw jest obecny w literaturze i sztuce od zawsze, my zdajemy się o nim zapominać i traktować, jak fikcję literacką. Tymczasem Baudelaire mówi nam, że takie zachowanie jedynie rozśmiesza śmierć.