Maria Kownacka - charakterystyka twórczości Kownackiej

Maria Kownacka – urodzona 11 września 1894 roku w Słupie (zmarła 27 lutego 1982 w Warszawie) była z pewnością jedną z najbarwniejszych pisarek swoich czasów. Swoją twórczość, jak i całe życie pisarskie poświęciła niemal wyłącznie dzieciom. Był to w tamtych czasach niespotykany ewenement. Bohaterami swoich utworów pisarka czyniła nie tylko dzieci, ale i malutkie postacie fikcyjne (Plastuś z „Plastusiowego pamiętnika”), czy też zwierzęta, jak na przykład tytułowego „Rogasia z Doliny Roztoki”) – małego, osieroconego jelonka.

Używając takich bohaterów, pisarka przedstawiała ważne problemy. Odbiorcami jej utworów były przede wszystkim dzieci, które wraz z bohaterami przeżywały różne przygody, zawierające ważne morały, pouczenia. Do jej najsłynniejszych opowiadań i zbiorów opowiadań dla dzieci należą takie tytuły, jak: „Plastusiowy pamiętnik”, „Kukuryku na ręczniku”, „Kajtkowe przygody”, „Entliczek pentliczek”, „Kwiatki Małgorzatki”, „Rogaś z Doliny Roztoki”, „Plastusiowo”, „Wesołe przedszkole”, „Za żywopłotem”, „Wiatrak profesora Biedronki”. Wraz z Kazimierzem Garstką napisała utwór pod tytułem „Na tropach węża Eskulapa” a we współpracy z Zofią Malicką stworzyła utwór „Dzieci z Leszczynowej Górki”.

Wiele z tych bajek jest obecnie czytana przez uczniów klas podstawowych jako lektury obowiązkowe. „Plastusiowy pamiętnik” pokazuje z perspektywy małego plastelinowego ludka życie pierwszoklasistki – Tosi. Plastuś ulepiony z plasteliny opowiada o swoich przygodach i życiu z innymi współlokatorami w niewielkim piórniczku Tosi. Opowiada o wydarzeniach zabawnych i tych bardziej smutnych, jest niepoprawnym optymistą, szybko zyskuje sympatię czytelników.

Z kolei utwór „Rogaś z Doliny Roztoki” opowiada o życiu i dorastaniu małego, osieroconego jelonka imieniem Rogaś. Mały jelonek został sam w lesie, kiedy na jego mamę napada zwierzę i rozszarpuje ją. Zwierzątko zostaje przygarnięte przez rodzinę leśniczego – rodzinę Klusków. Maria Kownacka pokazuje życie i dorastanie jelonka, który z czasem coraz bardziej dokucza mieszkańcom chatki. Rozrabia nieustannie, nie daje zapomnieć nikomu o swojej obecności. Pewnego dnia ludzie decydują, że jelonek musi wrócić do lasu, gdzie jego miejsce. Tam zwierzątko na nowo uczy się sztuki przetrwania. Niejednokrotnie jeszcze później odwdzięcza się ludziom za okazaną troskę – ratuje życie kilku osobom, wyprowadza dzieci leśniczego z lasu, kiedy zabłądziły podczas zbierania grzybów. Natura odwdzięcza się człowiekowi za okazaną troskę.

Podobnym w wymowie utworem są „Kajtkowe przygody”, gdzie głównym bohaterem zbiorku opowiadań jest mały bocian, który pewnego dnia wypada z gniazda, łamie sobie skrzydło i w efekcie nie może wylecieć z innymi ptakami do ciepłych krajów. Zajmuje się wtedy nim rodzina Orczyków. Dzięki bohaterowi takiemu jak Kajtek (bo tak zostanie nazwany) czytelnik poznaje sposoby zarządzania wiejską zagrodą, podstawowe zasady życia na wsi. Kajtek z czasem staje się nieodłączną częścią rodziny, obserwatorem wydarzeń i ich uczestnikiem. Rodzina liczy na niego, powierza mu poważne obowiązki (pilnowanie małego dziecka podczas pracy na polu). Związane są z tym bardzo często śmieszne wydarzenia. Książka ma oczywiście charakter edukacyjny, umoralniający, jak wiele innych z pozycji Marii Kownackiej.

Pisarka współpracowała z czasopismem „Płomyk”. Swoją twórczość poświęciła wyłącznie dzieciom, a raczej ich wczesnej edukacji poprzez pisanie utworów z nieodłącznym morałem, pouczeniem i wskazówkami na dalsze życie. W utworach poruszała problemy istotne, ważne, poprzez komizm dostarczała jednocześnie dzieciom przyjemności z czytania. Nawet w dzisiejszych czasach jest niezwykle poczytną autorką jednych z najlepszych książek dla dzieci, jakie kiedykolwiek powstały.