Adam Mickiewicz „Do matki Polki” - motyw Stabat Mater Dolorosa - opracowanie

Motyw „Stabat Mater”, czyli cierpiącej matki wielokrotnie pojawiał się w literaturze. Początkowo sztandarowym przykładem była Matka Boska cierpiąca z powodu męczeńskiej śmierci Jezusa. Temat ten najczęściej poruszano w epoce średniowiecza. Później pojęcie cierpiącej matki zostało rozszerzone. Mogła być nią np. ojczyzna, która rozpaczała nad swoimi pokrzywdzonymi dziećmi.

Utwór „Do Matki Polki” powstał w 1830 roku, na krótko przed powstaniem listopadowym. Podmiot liryczny zwraca się do tytułowej bohaterki, która jest matką wszystkich Polaków. Jej dzieci reprezentowane są w utworze przez jednego młodzieńca. Chłopiec interesuje się historią ojczyzny, jest pełen werwy, by działać w imię jej dobra.

Los dziecka wydaje się jednak już z góry przesądzony. Podmiot liryczny roztacza wizję młodzieńca pokonanego przez „sąd krzywoprzysiężny” oraz „potężnego wroga”. Wielu ludzi, by walczyć o wolność Polski pójdzie na pewną śmierć. Będzie to cicha i bolesna klęska. Walka wyzwoleńcza wiąże się z konspiracją i ukryciem. Dlatego w niczym nie przypomina krucjat, gdzie poza wielkimi bogactwami rycerze zdobywali także chlubę. Ludzie, którzy w walce za ojczyznę poniosą ofiarę w imię następnych pokoleń, co może przypominać męczeńską śmierć Jezusa.

Podmiot liryczny apeluje do Matki Polki, by była gotowa na przeszywający cios miecza. Prosi także, aby przygotowała swoje dziecko na nadchodzący czas. Musi ono ponosić trudy i wyrzeczenia, ponieważ przed nim wielka i ciężka misja.

„Do Matki Polki” można uznać za opowieść o pokoleniu powstania listopadowego. Przed młodymi ludźmi stało widmo straconego życia. Mieli umrzeć bez glorii i chwały; jak mówi podmiot liryczny bez szansy na zmartwychwstanie. Tytułowa Matka Polka to nie tylko ojczyzna, ale także każda kobieta, której dzieci wezmą udział w walkach. Serca wszystkich zostaną rozdarte mieczem, tak samo jak serce Matki Boskiej.

Matka Boska czekała na zmartwychwstanie Jezusa, matki powstańców często nie zobaczą ciał swych dzieci. Anonimowe męczeństwo nie zostanie jednak zapomniane przez poetę, który wszystko utrwali, a jego słowa mogą mieć kojącą moc.