Boccaccio „Dekameron” - Humanizm renesansowy w „Dekameronie” - opracowanie

„Dekameron” powstał w połowie XIV wieku, we Włoszech to już początek renesansu. Literatura, dotąd skupiona na sprawach ostatecznych, zwraca się wyraźnie w stronę człowieka i życia doczesnego. Czytelnicy chętnie szukają opowieści o zwyczajnym życiu bohaterów podobnych do nich. Pragną rozrywki, a nie tylko moralnego pouczenia. Dydaktyzm średniowiecznej literatury nie wykluczał komizmu, ale znacznie go ograniczał. Utwory o charakterze religijnym - jak na przykład żywoty świętych - wymagały odpowiedniego języka, nastawienia i rodzaju odbioru. Miały wszak służyć umocnieniu wiary.

Twórcy renesansowi odchodzą od tego patosu. Mniej piszą o sprawach ostatecznych, chętniej o życiu doczesnym. Życie doczesne nie jest ujmowane jako wędrówka do Boga, ale jako wartość sama w sobie. Tak też postrzegają je bohaterowie nowel zawartych w „Dekameronie”. Wychodząc z założenia: „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”, Boccaccio tworzy galerię postaci, ukazując różnorodność ludzkiego życia i skomplikowane oblicze epoki. Jednocześnie unika prostego dydaktyzmu. Każda historia ma swój morał, swoją wymowę, lecz nagrodzona zostaje miłość, niekoniecznie zaś cnota.

Tak dzieje się w noweli pt.: „Kalendarz starych mężów”, gdzie zdradzony mąż odchodzi z kwitkiem, podczas gdy młoda żona zostaje w objęciach przystojnego korsarza. To stary sędzia, który wziął sobie za żonę młodą pannę, staje się pośmiewiskiem i zasługuje na nauczkę. Jego żona i młody korsarz, choć żyją w grzechu, zostali ukazani jako postacie pozytywne, bo są młodzi, potrafią korzystać z życia i łączy ich miłość. Ich szczęście jest prawdziwe i dopełnia się po śmierci starego sędziego, kiedy to mogą się wreszcie pobrać. Nie ma tu kary za zdradę, nie ma wyrzutów sumienia, jest radość życia. Miłość u Boccaccia to pierwsza ze spraw ludzkich, stanowi główny temat zbioru. Miłość jest tu żywiołowa, radosna i cielesna. Zasługuje na nagrodę, ale tylko gdy wtedy, jest wzajemna.

W zbiorze wielokrotnie przewija się wątek niezadowolenia z moralności duchowieństwa. Liczne nowele opowiadają o księżach i mnichach uwodzących natrętnie niewinne panny. Oni także ponoszą zasłużona karę. W noweli „Na gorącym uczynku” pewien nieprzyjemny proboszcz naprzykrza się cnotliwej wdowie. Nie mogąc się go pozbyć, dama uknuła podstęp - umówiła się z duchownym na schadzkę, jednak ze względów bezpieczeństwa zabroniła zapalić jakąkolwiek świecę. Gdy ksiądz się zjawił, w jej sypialni zamiast damy czekała wyjątkowo szpetna służka. W ciemności proboszcz nie zauważył różnicy i przystąpił do rzeczy. Wtedy bracia wdowy wprowadzili do komnaty biskupa. Wstyd księdza był podwójny, bo nie dość, że dał się przyłapać na gorącym uczynku, to dodatkowo ze służącą niezwykłej brzydoty. Kara od biskupa była dotkliwa. Krytyka braku moralności pośród kleru, bardzo częsta w renesansowej literaturze, wiąże się ruchem reformatorskim, ruchem odnowy kościoła.

Bohaterowie Boccaccia są młodzi, sprytni, inteligentni. Do nich należy radość życia. Głupi, dumni, wyniośli zostają ukarani. Zestaw różnorodnych opowiadań ma oddawać różnorodność życia, które raz jest szczęśliwe, innym razem pełne cierpienia. Bohaterowie przeżywają klęski i rozczarowania, by potem odnaleźć szczęście. W noweli „Sokół” tragedie życiowe przeplatają się z radością. Federigo cierpi z powodu nieszczęśliwej miłości, traci dla niej wszystko, nie waha się oddać nawet ostatniego sokoła, który stanowi jego źródło utrzymania, mimo to nie udaje mu się zapobiec tragedii. Giowanna najpierw traci męża, a potem także syna, choć wyrzeka się swojej dumy, by go ratować. Ale wszystko zmierza do szczęśliwego zakończenia, czyli do połączenia się kochanków. Takie jest ludzkie życie. Każdy z bohaterów musi je przeżyć po swojemu.

„Dekameron” przez swą różnorodność jest też doskonałym dokumentem epoki, jej obyczajowości i charakteru. Oczyma bohaterów oglądamy XIV-wieczne Włochy z ich złożoną etykietą, umiłowaniem zbytku i pięknych przedmiotów. Bohaterowie skupieni są na tym, co teraźniejsze, ziemskie. Ważne jest szczęście na tym świecie. Ci, którzy go szukają, zostają nagrodzeni; oczywiście o ile robią to uczciwie, z poszanowaniem uczuć innych.