Borys Pasternak - biografia, życiorys

Borys Pasternak uważany jest za jednego z najbardziej uzdolnionych pisarzy rosyjskich, jednak za jego życia nieprzychylnie odnoszono się zarówno do jego osoby, jak i jego dzieł. Pasternak był zdeklarowanym przeciwnikiem sowieckiego reżimu, co nie było na rękę ówczesnej władzy. Spotykały go z tego tytułu liczne nieprzyjemności, a cena, jaką musiał zapłacić za swoje przekonania, nierzadko stawiała go na rozstajach dylematów moralnych.

Pasternak urodził się w 1890 roku w Moskwie w żydowskiej, wykształconej rodzinie. Jego ojciec był znanym malarzem, matka natomiast znakomitą pianistką. Od najmłodszych lat Pasternak był więc zaznajamiany z różnymi obliczami sztuki, która z roku na rok zaczynała go bardziej fascynować. Ze względu na fakt, iż jego rodzina należała do elity intelektualnej, Borysowi zapewniono staranne wykształcenie humanistyczne i nie tylko. Dom Pasternaków był zawsze otwarty, dlatego chłopiec miał kontakt z ludźmi kultury, nauki i sztuki już od wczesnego dzieciństwa, mógł więc to środowisko poznać od wewnątrz.

Kiedy Borys był dzieckiem, jego ojciec przeszedł z religii prawosławnej na katolicyzm, co odbiło się na późniejszej twórczości pisarza, który wielokrotnie rozważał kwestie religijne w swoich wierszach i prozie. Charakterystycznym dla Pasternaka motywem jest związek religii z moralnością oraz odpowiedzialność jednostki nie tylko za siebie, ale także za historię.

Twórczość Pasternaka z pewnością określić można jako refleksyjną. Nie tylko kwestie religijne poruszały jego wrażliwy i przenikliwy umysł. Zajmował się także rolą człowieka w historii, ideami i oraz ich wpływem na losy zbiorowości. Rozważał, czy ważniejsze jest hołdowanie wielkim ideom i przedkładanie ich nad indywidualne cechy osób, czy też nic nie może usprawiedliwić okrucieństwa i niesprawiedliwości popełnianych nawet w imię szlachetnych celów wyższych.

Zadebiutował w 1914 roku tomem „Blizniec w tuczach”, który był utrzymany w konwencji futurystycznej. Inspiracje młodego Pasternaka szybko się jednak zmieniły. Po okresie zainteresowania futuryzmem przerzucił się na romantyzm w wersji niemieckiej oraz czerpał z nurtu rosyjskiego symbolizmu. Z tego okresu pochodzą dzieła pt.: „Porucznik Szmidt” oraz „Rok 1905”. Poezja Borysa Pasternaka cechuje się nowatorskim podejściem zarówno do tematów, jak i formy wiersza. Artysta szukał niestandardowych środków do wyrażania swoich przemyśleń, zaskakiwał metaforami, odkrywał nowy sens dzięki przerzutniom i futurystyczie łamał wersy. Jednak nie tylko poezja i proza zajmowała uwagę rosyjskiego pisarza. Był on także tłumaczem – fascynował się Słowackim, podejmował także próby tłumaczenia Goethego, Szekspira oraz twórców gruzińskich.

Najbardziej znaną powieścią Pasternaka jest „Doktor Żywago”. Pisarz miał z powodu jej wydania sporo kłopotów, gdyż władze sowieckie uznały ten utwór za nieprawomyślny i zdradziecki wobec ideałów ZSRR. Z tego względu mimo otrzymania przez Pasternaka literackiej Nagrody Nobla za ową książkę (w 1958 roku), której przyjęcia nota bene musiał odmówić szantażowany represjami, nie została ona dopuszczona do druku w Rosji Radzieckiej. Mimo to w innych krajach świata stała się ona niezwykle popularnym dziełem przetłumaczonym na wiele języków.

Z powodu konfliktu na linii Pasternak-władza, pisarz nie mógł odebrać zasłużonej Nagrody Nobla. Gdyby to zrobił, zostałby pozbawiony obywatelstwa rosyjskiego, na co nie mógł sobie pozwolić. Dopiero ostatnio książka doceniana jest za naszą wschodnią granicą i otrzymuje niesłabnące ciepłe komentarze.

Borys Pasternak zmarł w 1960 r. w miejscowości Pieriediełkino w pobliżu Moskwy.