Maria Pawlikowska-Jasnorzewska „Zanurzcie mnie w Niego”, Krzysztof Kamil Baczyński „Niebo złote Ci otworzę” - porównanie wizji miłości

Postacie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako poetów łączy status autorów jednych z najpiękniejszych erotyków w polskiej literaturze, zainspirowanych autentycznymi emocjami i spełnieniem w życiu miłosnym. Dzieli jednak cała reszta – Pawlikowska miała szczęście dojrzewać i tworzyć w okresie Dwudziestolecia międzywojennego, w warunkach odzyskanej przez Polskę niepodległości, względnego spokoju i stosunkowo wysokiego standardu życia codziennego, zwłaszcza zaś jego sektora artystycznego, który kwitnął z powodzeniem na żyznej glebie nowatorskich koncepcji i rozwiązań twórczych. Talent Baczyńskiego dojrzewał zaś w tragicznym przyspieszeniu, pomiędzy hukami bomb, ostrzałami, w stałej obawie o życie własne i najbliższych, kiedy każdy dzień przynosił nowe obrazy zniszczenia i nieludzkiego okrucieństwa.

Te różnice bardzo wyraźnie wpłynęły na kształt utworów obojga artystów – wiersz „Zanurzcie mnie w Niego” Marii Jasnorzewskiej stanowi wyraz jej zafascynowania ukochanym i chęć kompletnego, nierozerwalnego zespolenia z nim zarówno w wymiarze cielesnym, jak i duchowym; świat zewnętrzny zdaje się nie istnieć, na co wskazuje zupełna rezygnacja z opisu jakichkolwiek przynależących do niego atrybutów:
„Niech zginie noc, poranek
blask księżyca czy słońca”.

„Akcja” wiersza ma więc miejsce w transcendentnej przestrzeni, celowo oderwanej od czasu i topografii.

„Niebo złote ci otworzę” jest zaś wierszem bardzo mocno osadzonym w rzeczywistości, w jakiej powstał: na zasadzie á rebours jej brzydota i obcość zostały opisane poprzez kreację innego, alternatywnego świata „nieba złotego”, które w każdym aspekcie jest jej przeciwieństwem. Dowiadujemy się, że prawdziwy świat otaczający podmiot liryczny tego utworu stoi na „ziemi twardej”, jego powietrze wypełniają „drżące strugi” oraz obrazy „czaszek białych” i „płonących łąk krwi”. Dzięki takim określeniom łatwo można przyporządkować wiersz Baczyńskiego do czasów II wojny światowej, która odegrała niebagatelną rolę zarówno dla kreacji podmiotu lirycznego, jak i niecodziennego, bardzo trudnego kształtu jego miłości walczącej o romantyczne natchnienie z cisnącym się w oczy na każdym kroku horrorem. Jego uczucie do adresatki tekstu pełni rolę mitycznej arkadii, w jaką pragnie uciec choćby w wyobraźni, w finale okazuje się jednak, że obrazy spełnionej apokalipsy są na tyle straszne, że „upośledziły” jego zdolność do wznoszenia się ponad rzeczywistość, w bajkową krainę fantazji.

Podmiot liryczny wiersza Pawlikowskiej przed niczym nie ucieka – jego chęć
„[zanurzenia się] w [tajemniczego] Niego
jakby [róży] w dzbanek”

jest motywowana tylko i wyłącznie gorącą miłością, dla której żadna realna bliskość nie jest wystarczająca. Poetka pragnęłaby zamienić swoją cielesność w metaforę tak, jak banalny wazon i kwiat zamieniła w poetycki obraz idealnej bliskości dwojga ludzi, pozbawionych tutaj realnych kształtów i cielesności. Funkcję arkadii, kojarzonej u Baczyńskiego ze światem przyrody, przejmuje człowiek – ów „najsłodszy”, w którego kobieta pragnie przeniknąć tak głęboko, by się nim stać.