Stanisław Młodożeniec - biografia, życiorys

Urodzony w 1895 roku Stanisław Młodożeniec był jednym z głównych przedstawicieli polskiego futuryzmu. Futuryzm był kierunkiem w sztuce początku XX wieku, który narodził się we Włoszech. Zakładał on przede wszystkim umiłowanie nowoczesności i zdeprecjonowanie tego, co zakładały stare autorytety. Artyści futurystyczni postulowali wyprowadzenie sztuki na ulicę, co było przeciwne dotychczasowej praktyce wystawiania eksponatów w muzeach. Także rola artysty była inna – futurystyczny twórca pełnił niemal rolę profety, był przewodnikiem społeczeństwa mającym mu ukazać nowe oblicze sztuki Również nowoczesne miasto stanowiło przedmiot zainteresowania futurystów. Gwałtownie rozwijająca się technika i mechanika wzbudzała zachwyt i dawała poczucie niemal nieograniczonej siły stwórczej człowieka. Artyści zachłystywali się swoją mocą kreacyjną. Apoteoza życia, tworzenia, energii i kreacji stawiana była na pierwszym planie.

Sam Młodożeniec pochodził z rodziny chłopskiej, jednak była ona dość majętna. Podstawową naukę pobierał w Sandomierzu, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. Od najmłodszych lat był chłopcem aktywnym, podejmującym się różnych przedsięwzięć – brał udział w tworzeniu tajnej gazetki pt.: „Nasze” , działał także w harcerstwie.

Znaczący wpływ nie tylko na debiut poetycki, ale także na całą twórczość Młodożeńca wywarły wydarzenia, których świadkiem w 1915 roku był w Rosji. Po powrocie do Polski postanowił podjąć studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak przerywał je dwukrotnie ze względu na konieczność odbywanie służby wojskowej.

Początek drugiej dekady XX wieku to okres wzmożonej działalności poetyckiej Młodożeńca. Z poznanym Brunem Jasieńskim oraz Tytusem Czyżewskim spotyka się w kawiarni „Esplanada” i wkrótce zakłada ugrupowanie formistów. Przenoszą się oni do stworzonego przez siebie klubu „Katarynka”, gdzie odbywają się wieczorki poetyckie, na których artyści prezentują swoje programy i manifesty. Najsłynniejszym z manifestów był „Nuż w bżuhu – jednodńuwka futurystuw”. Był to plakat z celowo pozmienianymi zasadami ortograficznymi, na którym znajdowały się utwory takich artystów jak Anatol Stern , Tytus Czyżewski czy Bruno Jasieński. Wydany w 1921 roku, manifest pojawił się najpierw w Krakowie, a następnie w Warszawie i wzbudził spore kontrowersje nie tylko ze względu na formę, ale także zaprezentowane treści.

Rok 1921 był owocny dla Młodożeńca także ze względu na wydanie pierwszego tomiku poetyckiego pt.: „Kreski i futureski”. Później ukazały się takie tomiki jak: „Wyskok”, „Kwadraty” czy „Futuro-gamy”. Po ukończeniu studiów był nauczycielem w gimnazjach w różnych miastach, m.in. w Zamościu, Warszawie, Kielcach. Jednocześnie pisał nowele, opowiadania i powieści, przyjaźnił się także z ludźmi pędzla i teatru. Był zaangażowany w problematykę wiejską, należał do Związku Młodzieży Wiejskiej.

W czasie II wojny światowej wstąpił do armii i znalazł się najpierw na Węgrzech, potem w Jugosławii, wreszcie – w Syrii. Cały czas działał kulturalnie stawiając linijki nowych wierszy i piosenek, a także organizując teatr wojskowy. Kiedy znalazł się w Anglii, rozpoczął pracę dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych rządu emigracyjnego, a następnie podjął współpracę z polską tajną radiostacją „Świt”, a już po wojnie – z radiem Wolna Europa. W 1957 roku wrócił do kraju i działał publikując w różnego rodzaju czasopismach. Pisał także wspomnienia z czasów młodości dotyczące futuryzmu, a także opowiadania dla dzieci pt.: „Wiosenne obrazki”. Z szerokiego spektrum tworzonych dzieł przebija się wszechstronny talent Młodożeńca.

Artysta zmarł w 1959 roku i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim. Po jego śmierci cały dorobek został zebrany przez pisarza, krytyka i historyka literackiego Tomasza Burka i wydany w formie „Utworów poetyckich”.