Nawiązania do antyku - Antyk w literaturze późniejszych epok - omów temat na wybranych przykładach literackich

Antyk, jako fundament całej późniejszej cywilizacji, stale promieniował na jej kształt. Nie inaczej było w literaturze, gdzie twórcy wielokrotnie odwoływali się do ideałów tej epoki, czy to poprzez ich afirmację, czy też zaprzeczenie.

Jedno z najwybitniejszych dzieł epoki średniowiecza - „Boska komedia” Dantego Aligieri jest próbą połączenia wierzeń mitologicznych z chrześcijańskimi. W podróży po zaświatach, w którą bohater udaje się w towarzystwie Wergiliusza (wybitnego poety starożytnego Rzymu) oraz ukochanej Beatrycze. W każdej z kolejnych krain przez nich odwiedzanych, spotykają oni zarówno świętych, jak i grzeszników. W tym gronie znajdują się: Odyseusz, Judasz, Brutus, papież Mikołaj II. Warto jeszcze zaznaczyć, że przez piekło Dantego przepływa Styks, a grzeszników w trzecim kręgu strzeże Cerber.

Motywy antyczne pojawiają się także w twórczości Williama Szekspira. Jego dzieło - „Sen nocy letniej” to komedia, która rozgrywa się w starożytnych Atenach. Co prawda autor nie zadbał o dokładne odzwierciedlenie ówczesnych realiów historycznych, jednak pojawiają się liczne motywy znane już z tamtych czasów. Przykładem niech będzie (wywołana magicznie) miłość królowej elfów do zwykłego śmiertelnika. Jest to zabawne odwrócenie sytuacji pojawiających się w mitologii, kiedy to bogowie obdarzali uczuciem piękne mieszkanki ziemi. Twórca odwołuje się także do „Przemian” Owidiusza, z których najprawdopodobniej zaczerpnął motyw miłości Tezeusza i Hipolity (królowej amazonek).

Epoka oświecenia uważana jest za najbliższą antykowi. Wielokrotnie nawiązywano w niej do osiągnięć tamtego okresu. „Laura i Filon” to utwór Franciszka Karpińskiego. Poeta nawiązuje w nim do toposu arkadyjskiego - szczęśliwej krainy pasterzy, znanej z utworów Teokryta. Była to oaza spokoju, gdzie na tle cudownej natury rozkwitała miłość między pięknymi i radosnymi ludźmi.

Także romantyzm tworzy wiele odwołań do kultury antycznej. Juliusz Słowacki w swoim wierszu „Grób Agamemnona” dokonuje zwrotu w stronę starożytnej Grecji. Opiewa geniusz Homera, przy czym ma świadomość swojej niedoskonałości. Przywołuje także obraz bitwy pod Termopilami, gdzie Grecy zostali wymordowani, byle tylko godnie bronić swojej ojczyzny. W ten sposób czyni zarzut swoim rodakom, że nie potrafili tak bardzo poświęcić się dla dobra Polski.

Istnieje jeszcze wiele nawiązań do kultury antycznej. Niektóre są jawne, inne bardziej ukryte. Niektóre są bardzo rozbudowane, inne mają za zadanie tylko przywołać jakiś fakt. Stefan Żeromski nadając swojej książce tytuł „Syzyfowe prace” odwołał się do mitu o królu Koryntu. Interpretacja jest prosta - Rosjanie próbując zagłuszyć w Polakach ich narodowość, podejmują się syzyfowej pracy.

Motywy antyczne wciąż występują w dziełach literackich. Wiele pojawiających się postaci, zdarzeń, znaczeń jest zaczerpniętych z tej właśnie epoki.