Henryk Sienkiewicz „Szkice węglem” - naturalizm w „Szkicach węglem”

Henryk Sienkiewicz tworzył w epoce pozytywizmu, w której dominującymi prądami literackimi były realizm oraz naturalizm. W noweli „Szkice węglem” również nie zabrakło elementów naturalistycznych.

Naturalizm to prąd myślowy w literaturze, powstały w XIX wieku we Francji. Jego prekursorem był pisarz Emil Zola. Charakterystyczną cechą naturalistów było obsadzanie w rolach głównych bohaterów ludzi z niższych sfer społecznych, chłopów, drobnomieszczaństwa oraz ludzi z marginesu społecznego. Stąd obraz prezentowanego przez nich świata był pesymistyczny i smutny. Naturaliści w swoich utworach ukazywali rzeczywistość i tłumaczyli występujące w niej zjawiska determinacją biologiczną oraz środowiskową. Ludzi przedstawiali jako istoty kierujące się w życiu instynktami i popędami. By podkreślić autentyczność opisywanej społeczności posługiwali się charakterystycznym dla niej językiem, często gwarą.

Henryk Sienkiewicz odniósł się w utworze „Szkice węglem” do rzeczywistych wydarzeń. Zainspirowany doniesieniami z Warszawy, dotyczącymi wprowadzania ustaw mających pomóc rozwojowi polskiej wsi, przedstawił rzeczywisty obraz społeczności chłopskiej we wsi Barania Głowa. Zobrazował ciemnotę i miernotę umysłową ludności chłopskiej, która nie potrafiła korzystać z danych  im przywilejów i wolności, podejmować racjonalnych decyzji. Mieszkańcy Baraniej Głowy to ludzie biedni, niedouczeni oraz ciężko pracujący, by móc utrzymać rodzinę. Mężczyźni mają skłonności do alkoholizmu. Decyzje podejmują pod wpływem emocji, a nie rozsądku. Nie znają kodeksu prawnego i w rezultacie padają ofiarą wielu manipulacji i intryg władz gminnych i szlachty.

Mentalność ludzi trzymających w rękach władzę w powiecie to kolejny element naturalistyczny. W sądzie gminnym panowała „samowolka”. Urzędnicy umywali ręce od spraw chłopstwa. Byli obojętni na nieszczęścia i krzywdę mieszkańców Baraniej Głowy, a nawet sami przyczynili się do upadku głównych bohaterów. Największej władzy we wsi nie posiadał wójt czy pisarz, ale szlachta. Mimo zasady nieinterwencji w sprawy chłopów, pośrednio przez przekupionych urzędników, dworzanie decydowali  o podejmowanych w gminie działaniach. W Baraniej Głowie nie było żadnej sprawiedliwości, nikt nie został ukarany za tragedię, jaka spotkała rodzinę Rzepów. Zginęła niewinna kobieta, a ludzie żyli jak dawniej. Chłopi byli posłuszni władzy, która poniżała i wykorzystywała ich naiwność na każdym kroku.