Judaizm - słownik pojęć judaizmu - definicje, znaczenie

Menora – jeden z głównych symboli judaizmu oraz religii judaistycznej, a zarazem znak rozpoznawczy państwa Izrael. Jest to siedmioramienny świecznik liturgiczny, który symbolizuje krzew gorejący. Z hebrajskiego menora znaczy dokładnie „świecznik”, „lichtarz”. Jej tradycja sięga czasów mojżeszowych. Miała być ona jednym z narzędzi znajdujących się w Przybytku Izraelitów. Wykuta została ze szczerego złota, a światło jej świec miało palić się nieustannie. Jeszcze w I w. n.e. oryginalna menora została skradziona przez Rzymian. Tam zaginęła. Wiąże się z nią pewna legenda głosząca, że w czasie próby ponownego poświęcenia świecznika, palił się on przez osiem dni. W tym czasie zdążono przygotować oliwę, która miała służyć właśnie do wyświęcenia menory. W każdej synagodze znajdziemy menory.

Mezuza – jest jednym z nieodłącznych atrybutów znajdujących się w domu każdego Żyda. Kształtem przypomina niewielkie pudełko z drewna lub szkła, w którym mieści się pergamin z zapisanymi na nim fragmentami Tory, świętej księgi judaizmu. Skonstruowaniem mezuzy zajmuje się sofer (skryba). Dla Żydów mezuza jest ważnym symbolem religijnym i historycznym. Według ich wiary, mezuzę można uważać za swego rodzaju talizman. Przywiesza się ją zazwyczaj przy framudze drzwi – obowiązkowo obok wejścia do domu, ale i w reszcie pomieszczeń. Otwierać ją powinno się raz na siedem lat i sprawdzać, czy nie trzeba wymienić tekstu.

Jarmułka – z tureckiego „jagmurłuk” znaczy dokładnie „opończa z kapiszonem na głowę”. Jest to niewielka, okrągła czapeczka, którą Żydzi noszą szczególnie w czasie modlitwy. Nazywa się ją także „kipą”, czyli „kopułą” lub „mycką”. Jej ubieranie jest czynnością symboliczną, wyrażającą szacunek do Boga. Mężczyźni powinni ją nosić na głowie od trzeciego roku życia. Zwykle nosi się prostą, czarną jarmułkę, chociaż co do kolorów, czy wzorów, nie ma ścisłych nakazów.

Aron ha-kodesz – jest to szafa (zwykle kamienna) ulokowana w bożnicy w ołtarzu każdej synagogi (świątyni żydowskiej). Umieszczane są tam zwoje Tory. Położenie szafy jest ściśle określone – skierowana jest ona w stronę Ziemi Świętej. Aron ha-kodesz można nazwać najważniejszym miejscem w całej świątyni. W czasie modlitw kapłan wyciąga z niej Torę i czyta jej fragmenty. Wnęka, w której przechowywana jest Tora, jest przysłonięta parochetem, czyli czarną lub białą zasłoną (zależnie od dnia miesiąca) oraz dodatkowo kaporetem.  

Ner tamid – jeden z najważniejszych (obok menory) symboli religii judaistycznej. Dosłownie „ner tamid” oznacza „wieczne światło”. Jest to wisząca w każdej synagodze lampa w kształcie niewielkiej pochodni zawieszona na suficie łańcuchem. Tradycja ner tamid sięga czasów Mojżesza, kiedy to w Przybytku Izraelitów w czasie wędrówki do Ziemi Obiecanej, paliła się menora. Miała ona być zapalona zawsze. Ner tamid jest swego rodzaju kontynuacją menory. Jak napisano w Torze, światło ma być przypomnieniem o wiecznej obecności Boga wśród wiernych.

Mykwa – jest to basen z wodą, w której zanurzają się rytualnie Żydzi. Zanurzenie, czyli ablucja służy do oczyszczenia ciała i duszy ze skaz. Sama woda znajdująca się w mykwie powinna być krystalicznie czysta. Kąpanie się w mykwie jest nakazem z Tory (również w Talmudzie znajdziemy komentarz dotyczący mykwy). Są pewne zasady, których należy przestrzegać, na przykład kobiety powinny zanurzać się w wodzie siedem dni po menstruacji. Niektóre odłamy żydowskie nakazują nawet codzienne kąpanie się przed modlitwą – tak, aby przed Bogiem być pozbawionym jakichkolwiek skaz. W mykwie należy się zanurzyć całemu.