Judaizm - koszerność. Co to znaczy „koszerny”? Definicja, znaczenie, przykłady

Termin „koszerność”, „koszerny” wiąże się z judaizmem. Dosłownie „koszerny” znaczy właściwy, dobry, legalny, stosowny  i najczęściej odnosi się do jedzenia spożywanego przez Żydów. Mowa tu o zasobie reguł spotykanych w prawie żydowskim, dotyczących sposobu sporządzania potraw, tego, z czego mogą one być robione, jak powinno się je przygotowywać i jak je przechowywać, aby pozostały „właściwe”, a nie „trefne”, czyli skażone, niewłaściwe. Pojęcie „koszerny” nie dotyczy wyłącznie jedzenia, ale bywa wykorzystywane także w innych dziedzinach.

Nad zasadami koszerności czuwają rabinowie, jednak nawet oni różnią się pomiędzy sobą opiniami o tym, co koszerne jest, a co nie. Zasadę tę wyznają przede wszystkim ortodoksyjni Żydzi. Sama zasada koszerności ma swoje źródło w Pięcioksięgu, czyli w Torze – świętym tekście judaizmu – i jest niezwykle rygorystyczna, szczególnie jeśli chodzi o pożywienie. To dzieli się więc na koszerne i trefne.

Zakazane w judaizmie jest na przykład jedzenie krwi zwierzęcej (Żyd nie zje czerniny), mięsa zwierząt, które padły w wyniku choroby. Zwyczajowo nie je się wielbłądów, świń i zajęcy. Mięso musi być nieskażone i pochodzić od parzystokopytnego przeżuwacza. Nie wolno dodawać do niego konserwantów ani żadnych chemikaliów. Wszystko musi być przygotowywane tradycyjnie, bez ulepszaczy. Warzyw ani owoców nie nawozi się nienaturalnymi pestycydami, czy środkami do ochrony roślin.

Zabijanie zwierząt, których mięso jest koszerne, to prawdziwy rytuał. Żydzi dbają o to, aby ofiary nie czuły bólu, kiedy są zarzynane. Ubijane są w godnych warunkach przez odpowiednio wyspecjalizowanych do tego ludzi. Mrożonek nie wolno rozmrażać w gorącej wodzie. Z mięsa, nim zostanie skonsumowane, musi odpłynąć cała krew. Jajka choćby z kropelką krwi, są do wyrzucenia. Pomiędzy posiłkami mlecznym, a mięsnymi obowiązkowo zrobić pozostawić kilkugodzinną przerwę. Wino wolno kupić wyłącznie z winnicy Żyda.

Ogół norm mówiących o koszerności jedzenia i picia nazywa się „kaszrutem”. Do dań neutralnych należą między innymi: ryba, jajka, makarony, owoce (z co najmniej trzyletniego drzewa), jarzyny, ryż, kasza; dlatego można je łączyć zarówno z daniami mięsnymi, jak i mlecznymi. Do przygotowywania potraw mlecznych i mięsnych w kuchni Żydów znajdziemy osobne zestawy naczyń i garnków ułożone i posegregowane w osobnych szafkach. Tak samo jedzenie powinno być poukładane w osobnych lodówkach czy zamrażarkach (na osobnych półkach). Sztućce (oddzielne dla pokarmów mlecznych, mięsnych i neutralnych) muszą być myte w (obowiązkowo) zimnej wodzie i wycierane specjalnymi (oddzielnymi) ściereczkami.

Do każdego posiłku podawane są różnego rodzaju sałatki ze świeżych warzyw. Koszerność nie tyczy się wyłącznie żywności. Zasady prawa żydowskiego przekładane są także na inne sfery życia. Koszerne mogą być teksty, sposób nakrycia stołu i podawania posiłków, frędzle przy talicie. Według zasad ściśle określonych w Torze żyją wyłącznie najbardziej ortodoksyjni Żydzi. Generalnie unika się aż tak dosłownego traktowania wszystkich zasad zawartych w Torze, bo obecnie utrudnia to bardzo życie, szczególnie tym uboższym, których nie stać na dwie oddzielne kuchnie – jedną dla produktów mlecznych, drugą dla mięsnych.

Zasada koszerności ma dla Żydów bardzo duże znaczenie. Jest ściśle powiązana z ich tradycją i religią. Jej źródłem jest sam tekst święty, więc koszerność w obrębie wiary jest dla nich nakazem od samego Boga. Żydzi przestrzegają tej zasady i, co najważniejsze, żyją dzięki niej do późnej starości. Przyrządzana przez nich żywność i potrawy z produktów nieskażonych są zdrowe, bo produkowane w sposób jak najbardziej naturalny.