Św. Zofia - życiorys, patronat. Wdowa i męczennica

Święta Zofia należy do pierwszych świętych, których kult obchodzony był w Kościele katolickim. Żyła ona w Rzymie, w II w. n.e. – za panowania cesarza Hadriana. Samotnie wychowywała (bowiem była wdową) trzy córki: Pistis, Elpis i Agapę (Wiarę, Nadzieję, Miłość).

Okres panowania Hadriana wiązał się z pierwszymi poważnymi problemami wewnętrznymi Rzymu. Oczywiście obwiniano za nie chrześcijan, którzy byli pojmowani i poddawani torturom, co miało zmusić ich do oddania czci pogańskim bogom. Taki właśnie los spotkał świętą Zofię. Jednak w tym wypadku oprawca wykazał się znacznie bardziej wyszukanym podejściem do swojego obowiązku – nakazał męczyć córki na oczach matki. Kobieta została zmuszona do oddania czci bogini Dianie (rzymska odpowiedniczka Artemidy). Nawet widząc cierpienia swoich ukochanych dzieci, św. Zofia pozostawała niewzruszona i wciąż zachęcała dziewczęta, by wytrzymały zadawane im cierpienia. Ostatecznie zostały one ścięte, a będąc pod wrażeniem postawy przyszłej świętej, namiestnik nakazał pozostawić ją przy życiu. Kobieta zmarła wkrótce na grobie swoich córek z boleści, kiedy opłakiwała ich śmierć.

Do dzisiaj zachowało się niezwykle dużo życiorysów świętej, co świadczyć może o tym, jak bardzo rozwinięty był jej kult. Jednak mnogość przekazów nieco komplikuje sprawę, gdyż bardzo utrudnia odtworzenie rzeczywistego życiorysu. Większość źródeł pozostaje zgodnych w kwestii męczeństwa poniesionego przez jej córki (a zarazem samą Zofię), lecz sporo z nich różni się pod innymi względami – np. niektóre podają, że św. Zofia pochodziła z Mediolanu.

Relikwie św. Zofii znajdują się w Rzymie, w bazylice San Silvestro in Capite. Natomiast jej wspomnienie w Kościele katolickim obchodzone jest dnia 15 maja. W ikonografii świętą przedstawia się w otoczeniu trzech córek, które poniosły męczeńską śmierć w obronie wiary.

Z dniem 15 maja wiąże się specyficzne i znane tylko w środkowej Europie zjawisko – otóż w wyniku zmiany cyrkulacji atmosferycznej, nad te regiony zaczyna napływać chłodne powietrze. Tradycja ludowa prędko nadała mu nazwę, określając je „zimną Zośką”, a jego patronką jest właśnie, obchodząca wówczas swoje święto liturgiczne, św. Zofia.