Prawo kanoniczne - nieważność małżeństwa. Kiedy można unieważnić małżeństwo kościele? Powody

Kościół jako instytucja religijna nieustannie kładzie naciska na to, aby małżeństwo było wyborem świadomym, przemyślanym, ponieważ rozwód jest w Kościele katolickim niemożliwy, zakazany przez Biblię a także sobory watykańskie. Małżeństwa unieważnia się tylko i wyłącznie w szczególnych przypadkach na podstawie niezbitych dowodów i przesłanek.

Trudno jest jednak nazwać małżeństwem coś, co od początku było fikcją (z powodu różnego rodzaju uchybień, niestaranności). Istnieje dwanaście tak zwanych „przeszkód małżeńskich” (które decydują o tym, że małżeństwo nie może być zawarte na mocy prawa kanonicznego) i należą do nich: „przeszkody: wieku, niemocy płciowej, węzła małżeńskiego, różnej religii, święceń, ślubu, uprowadzenia, występku, pokrewieństwa, powinowactwa, przyzwoitości publicznej, pokrewieństwa prawnego”.

Przeszkoda wieku występuje wtedy, kiedy pomiędzy małżonkami jest znaczna różnica wieku. Na przykład mąż ma siedemdziesiąt lat a żona osiemnaście. W świetle prawa kanonicznego tego typu małżeństwa są niedozwolone. Niemoc płciowa jest również przeszkodą w zawarciu małżeństwa, gdyż od małżonków wymaga się skonsumowania związku. Ponadto niezdolność płciowa jest całkowitym uniemożliwieniem posiadania potomstwa, co jest jednym z najważniejszych obowiązków należących do rodziny religii i nauki chrześcijańskiej. 

W Kościele katolickim zakazana jest także bigamia. Mężczyzna, który ma już żonę, nie może bez uprzedniego rozwodu wstąpić w nowy związek małżeński. Podobnie jest z kobietą. Nie może ona w chwili zawierania małżeństwa być w związku małżeńskim z innym mężczyzną. Szczególną przeszkodą jest również wyznawanie innej wiary przez kandydatów na małżonków. Jeżeli kobieta jest chrześcijanką, a mężczyzna wyznawcą islamu, wtedy kobieta musi zmienić wiarę na islam, gdyż za wyrzeczenie się tej wiary grozi śmierć lub ukamienowanie. Kobieta, która wyznaje islam nie może natomiast poślubić człowieka, który jest innej wiary. W przeciwieństwie do chrześcijaństwa, islam dopuszcza posiadanie wielu żon przez jednego mężczyznę.

Kolejną przeszkodą są święcenia oraz śluby. W przypadku Kościoła katolickiego księża zobowiązani są do celibatu i nie mogą wchodzić w związki małżeńskie. (Zezwolenie takie istnieje na przykład w protestantyzmie). Podobnie jest z mnichami, braćmi zakonnymi i zakonnicami.

Zmuszanie kogoś lub zastraszanie, aby dostąpił sakramentu również staje się podstawą do unieważnienia małżeństwa. Jeżeli któraś ze stron została nakłoniona do podpisania papierów małżeńskich, znajdą się podstawy do stwierdzenia nieważności tego sakramentu. W związki małżeńskie nie mogą wchodzić osoby, które są w jakikolwiek sposób ze sobą spokrewnione. Nie dopuszczane są małżeństwa pomiędzy rodzonymi braćmi i siostrami (także ze względów medycznych), pomiędzy rodzeństwem przyrodnim (nawet dalekimi kuzynami), pomiędzy matką i synem lub ojcem i córką, a także pomiędzy córką a ojczymem lub synem i macochą (ze względów moralnych).

Unieważnić małżeństwo można wtedy, kiedy te czynniki w trakcie zawierania związku małżeńskiego zostaną celowo ukryte. Tyczy się to również choroby alkoholowej jednego z małżonków, bezpłodności, chorób umysłowych i psychicznych, niektórych chorób fizycznych. Do przyczyn tych można zaliczyć także przemoc fizyczną i psychiczną w małżeństwie, maltretowanie lub molestowanie seksualne, gwałty domowe, terror rodzinny. W takich przypadkach Kościół ma prawo do unieważnienia małżeństwa i stwierdzenia niemożności dalszego jego egzystowania.