Rasizm w Polsce - przykłady, charakterystyka zjawiska, skutki

Rasizm w Polsce nie ma takich dużych tradycji jak choćby zjawiska tego typu w Stanach Zjednoczonych czy w państwach Europy Zachodniej. Wynika to przede wszystkim z uwarunkowań historycznych (I Rzeczpospolita uznawana była za państwo tolerancji religijnej i narodowej), a w okresie po II wojnie światowej – ze względu na fakt, iż od tego momentu Polska jest państwem praktycznie jednonarodowym (tylko ok. 3% społeczeństwa to mniejszości narodowe i etniczne). Po roku 1989 objęto mniejszości ochroną prawną.

Dosyć rzadko słyszymy o wypadkach pobić, wandalizmu, zabójstw na tle rasowym. Jeśli już coś takiego się wydarzy, to przeważnie nie ma drastycznej formy. W większości wypadków można mówić o zjawisku ksenofobii, nie zaś rasizmu. Częściej występuje słowna niż fizyczna (choć i taka się zdarza) dyskryminacja mniejszości bądź obcokrajowców i migrantów. Popularne stały się sformułowania typu „czarnuch” w odniesieniu do Afroamerykanów czy „żółtek” do Chińczyków. O wrogim nastawieniu pewnych środowisk mogą świadczyć także różnego typu napisy umieszczane w miejscach publicznych i na murach budynków – tzw. graffiti. Spośród mniejszości etnicznych najbardziej prześladowani i dyskryminowani są Romowie. Wynika to między innymi z silnie zakorzenionego w polskim społeczeństwie stereotypu Cyganów – postrzeganych jako nierobów, złodziei i żebraków, a romskich kobiet – jako wróżek naciągających swoich klientów. Co się zaś tyczy mniejszości narodowych, to najbardziej nielubiani są Rosjanie. I tu uwidacznia się wpływ zaszłości historycznych. Część Polaków demonstrując niechęć wobec osób rosyjskiego pochodzenia, wyraża w ten sposób swój stosunek do z reguły napiętych stosunków polsko-rosyjskich. Animozje występujące od wieków nie uległy wygaszeniu, a okres II wojny światowej i PRL jeszcze je pogłębił.

Za sporą liczbę incydentów o charakterze rasistowskim odpowiadają przedstawiciele radykalnych ruchów i grup. Skinheadzi (skini) głoszą hasła typu „Polska dla Polaków”, które mają charakter zdecydowanie rasistowski. Podobnie jest w przypadku organizacji o odcieniu narodowo-radykalnym, jak np. Narodowe Odrodzenie Polski. Dużo bardziej widoczny jest rasizm w sporcie. Często zdarzają się sytuacje, kiedy to kibice klubów sportowych (w przeważającej mierze piłkarskich) obrażają sportowców o innym kolorze skóry. Odczuli to m.in. Olisadebe, Roger czy Ngamayam. Tak zwani kibole tworzą grupki wszczynające burdy na stadionach, organizujące napady na kibiców innych zespołów czy przedstawicieli obcych narodowości (szczególnie, iż na polskim gruncie część tzw. football-hooligans czasem łączą się ze skinami).

W 2009 roku w Polsce oficjalnie odnotowano 206 przestępstw o charakterze rasistowskim. Liczba ta jednak nie oddaje pełnego stanu rzeczy, bowiem w przeważającej części takie incydenty po prostu nie są zgłaszane na policję. W ostatnich latach miastem, które najczęściej wymienia się przy okazji omawiania problemu rasizmu, jest Białystok.

Rasizm niesie ze sobą brak tolerancji, deprawację, zakłócenie porządku publicznego oraz liczne akty dyskryminacji, dlatego ostro powinny być zwalczane wszelkie jego przejawy.