Internacjonalizm - definicja, przykłady, charakterystyka

Globalizacja jako jeden z charakterystycznych dla XX wieku procesów przewartościowała rozumienie międzypaństwowych stosunków politycznych, kulturowych i ekonomicznych. Jednym z jej przejawów jest zjawisko internacjonalizmu. Mianem tym możemy określić pogląd, iż wszystkie narody świata są równowartościowe, równoprawne i wnoszą niepodważalny wkład do dorobku cywilizacyjnego, w związku z tym naturalne jest dążenie do zharmonizowania działań i życia w przyjaźni wszystkich narodów.

Internacjonaliści twierdzą, iż podział świata na narody jest sztuczny, wobec czego powinno się zmierzać do wymieszania społeczeństw i budowy jednej wspólnoty ludzkiej, niezróżnicowanej pod względem etnicznym, rasowym, religijnym czy narodowym. Można się spotkać z wieloma przejawami internacjonalizmu. Najbardziej widoczne są przedsięwzięcia gospodarcze i polityczne poszczególnych państw, np. stosowanie się do przepisów międzynarodowych (choćby respektowanie przez większość krajów podstawowych praw człowieka), powstawanie międzynarodowych koncernów, ruchów pokojowych itp. Internacjonalizm odzwierciedla się także w ujednoliceniu kulturowym oraz próbie stworzenia wspólnego dla społeczeństwa masowego stylu życia.

Internacjonalizm, podobnie jak kosmopolityzm, sytuuje się w opozycji do nacjonalizmu. Przy czym kosmopolityzm dąży do przezwyciężenia podziałów na narody, kultury czy rasy, zaś internacjonalizm jest bliski zanegowania występowania fundamentalnych różnic między narodami, stawia znak równości między wszystkimi ludźmi. Internacjonalizm przeciwny jest wszelkim formom nietolerancji, a szczególnie szowinizmowi, rasizmowi, faszyzmowi i nazizmowi. Neguje nawet wartość patriotyzmu, który wpajając poczucie określonej tożsamości, niszczy jedność międzynarodową, wznosi bariery między społecznościami.

Internacjonalizm zdobył sobie ponurą sławę, gdy pojęcie to wykorzystały władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) – wprzęgnięto je w ideologię komunistyczną. W tym znaczeniu internacjonalizm łączył się z ruchem robotniczym i procesem rozszerzania rewolucji robotniczej na wszystkie narody świata. Miało to zapewnić jedność, wspólnotę całej klasy robotniczej na świecie i przejawiać się w solidarności i współpracy mas proletariatu. Z założenia internacjonalizm proletariacki był nastawiony wrogo wobec innych form rządzenia niż władza mas robotniczych. By osiągnąć zjednoczenie całej klasy robotniczej, trzeba było doprowadzić do światowej rewolucji, która pozbawiłaby burżuazyjne rządy władzy. Jest to więc zupełnie inne rozumienie tego terminu niż współcześnie, bowiem obecnie podkreśla się pokojowe założenia internacjonalizmu. Jednak takie wypaczenia tego pojęcia zdarzały się w historii.