Rasizm i antysemityzm - porównanie i opis poglądów

Antysemityzm definiujemy jako dyskryminację, wrogość i nienawiść wobec ludności żydowskiej. Jest to niechęć do Żydów jako grupy etnicznej, religijnej bądź rasowej. Antysemityzm był znamienny już dla epoki starożytnej.

Przez kolejne wieki przybierał on różne znaczenia i formy. Jednak powszechnie potępiony został po doświadczeniu „propagandy nienawiści”, jaką rozpętały władze i główni ideolodzy nazizmu w hitlerowskich Niemczech. Wówczas Żydzi stali się wrogiem numer jeden – w 1942 roku, w ramach akcji Endlösung, podjęto decyzję o masowej likwidacji całej tej nacji. Podczas II wojny światowej dokonano eksterminacji ok. 6 milionów ludności żydowskiej. Od tego czasu antysemityzm kojarzony jest przede wszystkim z Holokaustem. Często obok antysemityzmu w jednym szeregu wymienia się rasizm, który także był jednym z filarów ideologii nazistowskiej. Rasizm określamy jako ideologię stwierdzającą, iż ludzkość jest podzielona na „lepsze” i „gorsze” rasy i właśnie rasom „wyższym” przysługuje prawo pogardzania czy wręcz eliminacji fizycznej tych „słabszych”. Tego typu poglądy prowadzą do nienawiści i prześladowań narodów, grup etnicznych czy mniejszości uznanych za „podludzi” (tak nazwani byli członkowie „gorszych” ras w ideologii hitlerowskiej).

Rasizm przejawia się w jawnych aktach dyskryminacji, segregacji rasowej czy wreszcie w fizycznym zwalczaniu przeciwnika. Obydwa zjawiska bywają często uznawane za tożsame. Dzieje się tak ze względu na fakt, iż w dwudziestowiecznych totalitaryzmach (a w szczególności w nazizmie) antysemityzm i rasizm towarzyszyły sobie. Natomiast są one odrębnymi terminami. Antysemityzm skierowany jest wyłącznie na jedną kategorię ludności, na jeden naród – żydowski, Natomiast rasizm może dotyczyć np. czarnoskórych, zatem nie musi odnosić się wyłącznie do narodów, ale także do grup społecznych, etnicznych i innych mniejszości. W pewnym okresie rasizm starał się zyskać miano dyscypliny naukowej – wskazać dowody na genetyczne, psychologiczne i historyczne podstawy nierówności ras. W odniesieniu do antysemityzmu nigdy takich prób nie czyniono (poza tymi w ramach nazizmu), nie uznaje się antysemityzmu za ideologię czy dziedzinę nauki – jest to raczej rodzaj pewnej postawy wobec Żydów. W przypadku antysemityzmu niechęć wobec ludności żydowskiej wynikała także z różnic kulturowych, obyczajowych oraz religijnych. Rasizm brał natomiast pod uwagę kwestie rasowe i – ewentualnie – cywilizacyjne.

Zarówno antysemityzm, jak i rasizm to doktryny nienawiści. Opierają swe założenia na braku tolerancji wobec odmienności rasowej, kulturowej czy religijnej, wrogości i dyskryminacji. Wyrosły one na gruncie uprzedzeń, fałszywych stereotypów i braku znajomości zwalczanych grup. Swoje uzasadnienie chcą znaleźć w przypisywanych „wrogowi” cechach osobowych, intelektualnych i mentalnych, typach zachowań (np. średniowieczne przeświadczenie, iż Żydzi wypijają krew małych dzieci), które mają skompromitować i demonizować go, a tym samym – potwierdzić obawy krytyków. Wspólna dla nich jest chęć zapobiegania mieszania się zwalczanych nacji z obywatelami „lepszej kategorii”, czyli tzw. zasada zachowania czystości. Obydwa zjawiska często prowadzą do pobić, izolacji czy w skrajnych przypadkach do ludobójstwa. Obydwa także mogą stać się podbudową dla chorego, zwyrodniałego i agresywnego nacjonalizmu.