Postęp cywilizacyjny - wady i zalety postępu

Współcześnie żyjemy w czasach dynamicznego postępu cywilizacyjnego. Jeszcze nigdy w historii zmiany nie następowały tak szybko, a można się spodziewać, że z upływem czasu będą one jeszcze szybsze. Należy pamiętać jednak, że wiele zjawisk, także i postęp cywilizacyjny, ma dwa oblicza – to pozytywne, niosące wiele wygód ludzkości oraz to, które wiąże się z wieloma zagrożeniami.

Niewątpliwymi zaletami postępu cywilizacyjnego jest wzrost wygody życia, wzrost dobrobytu i bezpieczeństwa, możliwości samorozwoju i autoekspresji, wydłużenie długości życia związane z rozwojem zaawansowanych technologii oraz medycyny i wiele, wiele innych.

Postęp cywilizacyjny jest związany z dynamicznym rozwojem transportu, komunikacji, upowszechnieniu sprzętów ułatwiających prace domowe oraz łatwej dostępności rozrywek. Świadkami niesamowitej przemiany w tych dziedzinach są ludzie dziś już starsi, których lata młodości przypadły na lata powojenne. Od tamtych czasów po dzień dzisiejszy nastąpił niesamowity postęp cywilizacyjny – przede wszystkim technologiczny. Ludzie stanęli na Księżycu, wynaleziono komputery o niewyobrażalnych dla człowieka możliwościach obliczeniowych, pojawił się Internet łączący w kilka sekund najbardziej oddalone od siebie miejsca świata. Nagle wszystko stało się bliskie, a świat stał się „globalną wioską”. Upowszechniły się samochody, podróże samolotami, a wielu współczesnych nie wyobraża sobie życia bez telefonu komórkowego w kieszeni...

Niestety, jak już wspomniano, postęp cywilizacyjny wiąże się z wieloma, chyba nieusuwalnymi, zagrożeniami dla współczesnych rozwiniętych społeczeństw – przede wszystkim Europy i Ameryki Północnej. Ogromny wybór dóbr, panujące mody, łatwość dostępu i wzrost aspiracji (który nie zawsze idzie w parze ze wzrostem zamożności) powoduje zwyżkę popularności stylu życia nastawionego na konsumpcję. Ten konsumpcyjny styl życia sprawia, że dążenie do gromadzenia coraz większej ilości pieniędzy i rzeczy staje się głównym celem życia jednostek, które zapominają o konieczności rozwoju duchowego, intelektualnego czy fizycznego. Skrajnym obrazem społeczeństwa konsumpcyjnego jest duża część społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, cechująca się uwielbieniem fastfoodów i, tym samym, bardzo wyraźną nadwagą. Kolejnym zagrożeniem jest spłycenie kontaktów międzyludzkich, ograniczenie czasu spędzanego z drugim człowiekiem na rzecz towarzystwa ekranu komputera i możliwości Internetu.

Postęp cywilizacyjny niesie jeszcze jedno bardzo wyraźne zagrożenie. Rozwinięte kraje Europy i Ameryki Północnej osiągnęły duży poziom dobrobytu, w dużej mierze tracąc w ten sposób impuls rozwojowy. Liczni badacze, np. Samuel Huntington, wskazują, że dynamiczny postęp cywilizacji Zachodu może w przyszłości skończyć się jej upadkiem, utratą znaczenia na rzecz innych cywilizacji, które współcześnie dopiero rozpoczynają swój rozwój.