Libertarianizm - definicja, charakterystyka, przykłady

Libertarianizm to filozofia, w myśl której swoboda dysponowania własną osobą oraz własnością powinna być nieograniczona, dopóki nie stanowi to ograniczenia swobody innej osoby. Jest uważana za dość skrajną formę liberalizmu, a także neoliberalizmu oraz leseferyzmu. Sam termin „libertarianizm” pochodzi od łacińskiego określenia słowa wolność. Głównym postulatem libertarianizmu jest postępująca minimalizacja wpływu państwa na jednostkę, aż do momentu całkowitego jej zaniku. Zgodnie z tym – powinno mieć miejsce zastąpienie wpływu państwa poprzez mechanizmy wolnorynkowe, które doprowadziłyby do całkowitej prywatyzacji.

Zasadami, które wolnościowcy (zwolennicy libertarianizmu) uznają za kluczowe, są przede wszystkim teorie związane z dostępem do wolnego rynku oraz popierające prawo własności, które zakwalifikowali do praw naturalnych. Własność jest wolnością, a każdy posiadacz ma nieograniczone prawo nią dysponować. Ponadto, filozofia ta zawiera krytykę systemu podatkowego, a także skrajny pogląd absolutnej bezużyteczności państwa jako tworu łączącego społeczeństwo. Zgodnie z teorią, każdy człowiek jest wyłącznym posiadaczem i panem swojego życia i tylko on ma prawo o nim decydować, a wszelkie organy państwowe powinny zostać sprywatyzowane. Celem państwa jest nieustanny wpływ na ludzkie życie i wprowadzanie niepotrzebnych ograniczeń.

Kluczowa jest kwestia nieagresji, jedna z podstawowych zasad tego radykalnego nurtu. Każda ingerencja w cudzą wolność lub własność jest przejawem agresji, nietolerowanym przez teorię libertarianizmu. Jedyną jej akceptowaną formą jest samoobrona. Postulowaną przez wolnościowców formą organizacyjną społeczeństwa, opierającą się na swobodnym wyborze oraz dobrowolnych umowach, jest wolny rynek, który powinien obowiązywać we wszystkich gałęziach gospodarki. Obowiązuje zasada zakazująca ingerencji w swobodę zawierania umów. Kolejną zasadą nurtu libertarianizmu jest absolutna i nieograniczona wolność słowa, zakaz cenzury oraz nakładania jakichkolwiek ograniczeń w tym zakresie. Filozofia ta zaleca również zakaz kar w stosunku do obywateli zajmujących się prostytucją, hazardem lub używających narkotyków.

Pieniądze powinny być emitowane przez prywatne komercyjne banki oraz znajdować się poza zasięgiem władzy wykonawczej w państwie. W kwestii edukacji przeważa pogląd, iż nauka powinna odbywać się w domu ucznia, natomiast ministerstwo edukacji należy zlikwidować. Co więcej, służba zdrowia powinna zostać wykupiona przez prywatne firmy, a w miejsce obowiązkowych ubezpieczeń społecznych należy wprowadzić system ubezpieczeń dobrowolnych. Nie jest dopuszczalna żadna forma przymusowej pracy. Wolność sumienia i wyznania jest nienaruszalna.

W filozofii libertarianizmu można wyodrębnić kilka nurtów, rozłam można także zauważyć odnośnie stopnia radykalizmu powyższej teorii. Do nurtu radykalnego należy anarchokapitalizm, natomiast nieco bardziej umiarkowanym odłamem jest minarchizm. Ponadto istnieje libertarianizm chrześcijański, którego motywy są religijne i odrzucające pogląd akceptowalnego dostępu do prostytucji i narkotyków.

Libertarianizm jest nurtem bardzo radykalnym, postulującym wolność jednostki bez kontroli zewnętrznej państwa. Najważniejsze są pragnienia i wolności jednostki – dopóki nie szkodzi innym osobom, powinna mieć prawo do wyłącznego dysponowania sobą oraz swoją własnością.