Exposé - definicja, przykłady

Exposé (francuskie określenie przemówienia, wystąpienia) jest przemówieniem Prezesa Rady Ministrów zawierającym plan działania nowego gabinetu. Przemówienie to odbywa się w jednej z izb parlamentu - w Polsce jest to Sejm. 

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej stwierdza w art. 154, że: Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W przypadku nieudzielenia wotum zaufania premierowi i utworzonemu przez niego rządowi następuje ich dymisja, a kolejnego premiera powołuje sejm. Wyraźnie widać więc, że exposé pełni bardzo istotną rolę z punktu widzenia utworzenia i przyszłej działalności Rady Ministrów, czyli najważniejszego organu władzy wykonawczej w państwie. 

Co jest tematem exposé? Z założenia przemówienie to ma być programem działania Rady Ministrów na kolejne lata, wskazaniem priorytetów, położeniem nacisku na najbardziej palące sprawy. Co więcej, exposé jest okazją do zaprezentowania osoby premiera i wywarcia tzw. dobrego wrażenia. Warto zauważyć jednak, że exposé prócz kwestii pozytywnych, często zawiera także krytykę poprzedniego rządu i spraw, jakich nie udało się rozwiązać. Przyczyną tego zjawiska jest prawdopodobnie chęć do zmniejszenia roli poprzedniego rządu (chyba, że poprzedni rząd również należał do partii aktualnie rządzącej) – tym bardziej, jeśli należał on do aktualnej opozycji. 

Przykładem exposé jest ponad trzygodzinne wystąpienie premiera Donalda Tuska po utworzeniu rządu w 2007 (jest to najnowsze polskie exposé, kolejne będzie jesienią 2011 roku, po wyborach parlamentarnych i utworzeniu nowego rządu). W swoim exposé Donald Tusk poruszał wiele interesujących tematów, którymi miał na celu trafić do jak najszerszej grupy odbiorców (zarówno w Sejmie, jak i przed telewizorami). Poruszał kwestie przystąpienia Polski do strefy euro, wspominał o ułatwieniach dla przedsiębiorców, o deficycie budżetowym, o polskiej kolei, budownictwie mieszkaniowym, o edukacji, naprawie służby zdrowia, walce z korupcją i reformie wymiaru sprawiedliwości. Bardzo szeroka gama poruszanych tematów, spowodowała utworzenie przekrojowego obrazu przyszłej działalności rządu, z drugiej strony jednak, z perspektywy lat widać, jak niewiele planów wspomnianych w exposé zostało w rzeczywistości zrealizowanych. 

Innym przykładem exposé jest exposé pierwszego niekomunistycznego premiera Polski - Tadeusza Mazowieckiego, w którym zawarł on szeroko dyskutowane słowa: Przeszłość odkreślamy grubą linią. Odpowiadać będziemy jedynie za to, co uczyniliśmy, by wydobyć Polskę z obecnego stanu załamania. Przemówienie to stało się symbolem nie tylko wolności Polski, ale także przyszłych problemów kraju dotyczących kwestii lustracji, rozliczenia władz PRL-u, itp. Przykład ten dobrze obrazuje rolę, jaką może odegrać w państwie pierwsze oficjalne wystąpienie nowego premiera.