Monarchia - zalety i wady - rozwiń temat

Monarchia (z greckiego: jedynowładztwo) to rodzaj ustroju, który wyróżnia się dożywotnimi rządami jednostki. Sprawuje ona władzę samodzielnie lub za pomocą różnych instytucji państwowych. W przeszłości władza monarsza traktowana była jako dana od Boga, stąd władca był właściwie nieusuwalny. Wraz z rozwojem społeczeństw w wielu krajach doszło do zrezygnowania z ustroju monarchicznego na rzecz republiki, są jednak kraje, w których monarchia funkcjonuje po dzień dzisiejszy. 

Analizując wady i zalety ustroju monarchicznego trzeba wziąć pod uwagę dużą różnorodność istniejących i historycznych monarchii – od monarchii patrymonialnej (gdy państwo traktowane było jak własność władcy), przez monarchie absolutne, po monarchie konstytucyjne i parlamentarne (gdzie król pełni prawie wyłącznie władzę reprezentacyjną). Jeden z rodzajów monarchii może posiadać wady, których inny będzie pozbawiony. 

Wydaje się, że najbardziej wyrazistym rodzajem monarchii jest monarchia absolutna, rozwijająca się w przeszłości np. w Anglii, czy Francji (sławetny król-słońce Ludwik XIV). Wad monarchii absolutnej można wymieniać wiele, ale, o dziwo - także jej zalet.

Wadą monarchii absolutnej był z pewnością brak formalnego i rzeczywistego ograniczenia władzy króla – tylko częściowo postępowanie władcy ograniczała etykieta dworska i tradycja, nie dotyczyło to jednak spraw wagi państwowej. Inna wada monarchii to jej dziedziczność (co również można rozpatrywać jako zaletę powodującą stabilność państwa). Dziedziczenie władzy według określonego schematu powodowało, że władzę królewską dzierżyły często osoby nie tylko do tego nieprzygotowane, ale także nieposiadające sprzyjających władzy talentów. Nieraz zdarzało się, że panującego króla nie tylko nie interesuje sytuacja kraju i jego mieszkańców, ale też nad obowiązki monarchy przedkłada on rozrywki, czy prowadzenie niszczących kraj wojen. Inną wadą monarchii i dziedziczenia korony były także konflikty rodzinne, nieraz bardzo okrutna walka o władzę między rodzeństwem czy inną bliską rodziną. 

Mimo tak wielu wad (powyżej wymieniono i tak tylko wybrane), monarchia absolutna posiadała także pewne zalety. Po pierwsze, była ona ustrojem, który działał w wielu sytuacjach bardzo sprawnie i skutecznie. Jeśli monarchą była osoba przygotowana i zdolna, państwo mogło się stosunkowo dobrze rozwijać, kwitł handel, rozwijały się miasta. Forma ustrojowa, jaką jest absolutyzm oświecony, prowadził do sprawnego zarządzania scentralizowanym państwem,