Monarchia konstytucyjna a absolutna - porównanie

Monarchia konstytucyjna i absolutna to ustroje, które różnią się między sobą zakresem władzy króla, rolą innych instytucji państwowych, a także występowaniem nadrzędnego aktu prawnego, jakim jest konstytucja.

W monarchii konstytucyjnej, aktem prawnym o największym znaczeniu jest konstytucja - podporządkowuje ona wszystkich obywateli, w tym także osobę króla, który zaczyna współdzielić władzę z parlamentem. Warto zaznaczyć, że w monarchii konstytucyjnej król miał prawo weta (niezgody) wobec ustaw parlamentu. Wraz z rozwojem monarchii konstytucyjnej, w niektórych państwach rozwinął się jej pewien podtyp - monarchia parlamentarna, w której władza oddana jest w ręce parlamentu i rządu (na czele z premierem), natomiast król pełni jedynie funkcje reprezentacyjne i symboliczne.

W początkach monarchii konstytucyjnej, ponieważ ustrój ten zaczął rozwijać się w XIX wieku (pierwsze konstytucje to końcówka wieku XVIII), król pełnił realną władzę, stanowił najwyższy organ władzy wykonawczej. Zakres władzy królewskiej był jednak stopniowo ograniczany, co było skutkiem coraz większego nacisku na włączenie do władzy szerokich mas ludzi - burżuazji, mieszczan, rodzącej się klasy robotniczej itp.

Monarchia absolutna była swego rodzaju poprzednikiem monarchii konstytucyjnej - w wielu krajach to właśnie rządy absolutne - monopol króla na władzę - stały się powodem buntów, rewolucji dążących do upowszechnienia władzy i wzięcia pod uwagę głosu różnych grup społecznych. 

Cechami charakterystycznymi dla monarchii absolutnej była duża centralizacja władzy (w monarchii konstytucyjnej dąży się raczej do decentralizacji władzy i rozwoju różnych form samorządności), rozbudowana administracja i biurokratyzacja państwa, a także rozwinięty system podatkowy. Król, jak wspomniano, miał monopol na władzę, sprawował ją jednak, z oczywistych względów, poprzez wyspecjalizowane instytucje - stąd tak duży rozrost biurokracji w absolutystycznych państwach. Warto dodać, że w państwach o ustroju absolutnym istniało skodyfikowane prawo, brak było jednak nadrzędnej, uchwalonej przed przedstawicieli całego narodu, konstytucji. 

Monarchia absolutna jest ustrojem, który byłby współcześnie bardzo trudny do zrealizowania - toteż obecnie nie występuje w żadnym kraju. Monarchia konstytucyjna oraz jej parlamentarna odmiana występuje natomiast w kilku krajach, m. in. w Belgii, Hiszpanii, Holandii, czy też Wielkiej Brytanii.