Monarchia dziedziczna - definicja, opis, przykłady

Monarchia dziedziczna jest monarchią, w której władza przekazywana jest ze względu na pokrewieństwo - najczęściej przechodziła ona z ojca na pierworodnego syna. Dziedziczność władzy monarszej była bardzo rozpowszechniona - dziedziczne były praktycznie wszystkie typy monarchii od starożytności po czasy nowożytne (a także współczesność), poza monarchią elekcyjną, w której król wybierany był przez uprawnioną część społeczeństwa. 

Początków dziedziczności władzy należy szukać już w starożytności - królowie i inni przywódcy chcieli zachować władzę w swoim rodzie lub też ród władcy był uważany za boski - boskość była przekazywana wyłącznie na zasadzie wspólnoty krwi (przykładem są dynastie egipskich faraonów). Dziedziczne przywództwo (a następnie monarchie), upowszechniło się także w europejskich (i nie tylko) państwach wczesnego średniowiecza - mowa tutaj o monarchii patrymonialnej, w której ziemia traktowana była jako własność rodu władcy i swobodnie dzielona między jego synów. 

Dziedziczność władzy monarszej zapewnia nie tylko utrzymanie się przy władzy określonego rodu czy dynastii, ale wiąże się ona także ze stabilnością władzy królewskiej, która może w bardzo pozytywny sposób wpływać na rozwój danego państwa. Król, który odziedziczył władzę ma także znacznie większą legitymizację niż król wybrany - nikt (lub prawie nikt) nie kwestionuje bowiem uświęconego tradycją zwyczaju dziedziczenia korony, tym bardziej, iż wierzono, że władza królewska pochodzi od Boga. Dziedziczenie powoduje także szybką i sprawną wymienialność władzy (brak jest przeciągającego się, niekorzystnego dla państwa okresu bezkrólewia) i pozwala też na przygotowanie następcy tronu do rządzenia.

Dziedziczne przekazywanie władzy, mimo licznych zalet, miało także pewne wady, które wiązały się z konfliktami rodzinnymi, walką o władzę, która w najbardziej radykalnych przypadkach wiązała się nawet z zabójstwami królów i następców tronu. 

Warto dodać, że najpopularniejszym sposobem dziedziczenia władzy w monarchiach europejskich od czasów średniowiecza było dziedziczenie tzw. agnatyczne - czyli po linii męskiej. Następcą tronu mógł zostać tylko męski potomek króla, chyba że w danym rodzie nie było męskiego potomka - wtedy królem mogła zostać kobieta. Wiąże się z tym pojęcie primogenitury - czyli mechanizmu, według którego potomkowie płci męskiej mają pierwszeństwo w dziedziczeniu nad potomków płci żeńskiej. Współcześnie dziedziczenie agnatyczne występuje w Luksemburgu. 

Innym rodzajem dziedziczenia jest dziedziczenie wg tzw. prawa salickiego - całkowicie wykluczało ono dziedziczność kobiet. Występuje współcześnie np. w Japonii, Jordanii.