Apelacja a zażalenie - porównanie

Apelacja i zażalenie są to terminy związane ze środkami odwoławczymi w sprawach sądowych (zażalenie dotyczy także spraw pozasądowych) - występują więc między nimi pewne podobieństwa, ale także bardzo wyraźne różnice.

Termin apelacja pochodzi od łacińskiego appellatio i oznacza odwołanie od wydanego wyroku sądowego - dotyczy więc ona istoty procesu, który prowadzi do osądzenia - wyroku. Zażalenie natomiast, jest ogólną nazwą różnorodnych środków odwoławczych, które nie odnoszą się do istoty rzeczy - czyli w wypadku procesu sądowego, nie odnoszą się do samego wyniku procesu. Zażalenie można wnosić co do spraw formalnych, związanych z przebiegiem procesu.

Cechą apelacji jest to, że przysługuje ona jedynie od wyroku sądu niższej instancji - wyrok sądu drugiej instancji kończy postępowanie w danej sprawie. W przypadku zażalenia, np. w postępowaniu cywilnym, można je wnosić zarówno w kwestiach odbywających się w sądzie pierwszej instancji, jak i w sądzie drugiej instancji (w tym drugim wypadku zażalenie wnosi się do Sądu Najwyższego). 

Kolejną różnicą między apelacją a zażaleniem jest zakres osób, które mogą je wnieść. W przypadku apelacji są to przede wszystkim: jedna ze stron postępowania, prokurator, również organizacja społeczna. Prawo wniesienia zażalenia mają wymienione wyżej osoby, a ponadto także osoby trzecie, których prawa są związane z formułowanym zażaleniem). Są to: świadkowie, biegli, pełnomocnicy.

Jeśli chodzi o formę wniesionego zażalenia lub apelacji - to w obu przypadkach musi być to forma pisemna, spełniające określone wymogi (w przypadki apelacji wymogi te są znacznie bardziej rygorystyczne niż w zażaleniu). Odmienny jest jednak termin składania apelacji i zażalenia - wynosi on odpowiednio 14 i 7 dni od momentu doręczenia postanowienia sądu wraz z uzasadnieniem.

Jak wspomniano na wstępie, pojęcie apelacji odnosi się wyłącznie do spraw sądowych, natomiast termin zażalenie ma znaczenie szersze i odnosi się zarówno do spraw sądowych, jak i pozasądowych. Przykładem spraw pozasądowych, w których można wnosić zażalenia są postępowania administracyjne. Zażalenie jest wtedy odwołaniem od podjętych przez uprawniony organ decyzji administracyjnych.