Praworządność - definicja, charakterystyka, przykłady

W teorii prawa praworządność oznacza rządy prawa, charakteryzujące się przepisami prawa we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Wszystkie podmioty prawne działają na zasadzie ścisłego przestrzegania prawa i wzajemnie się uzupełniają. 

Praworządność oznacza przede wszystkim zbiór praw w danym państwie, które są przestrzegane przez obywa teli i rządzących. Praworządność jest również przedmiotem zbioru praw i norm etycznych utrwalonych na przestrzeni dziejów. Prawo zazwyczaj ewoluuje i nigdy nie jest jednostajne, oznacza to, że rządy prawa utrwalane są również przez tradycję i prawo zwyczajowe, dotyczy to zwłaszcza obywateli, którzy oprócz przestrzegania norm prawnych przestrzegają również zwyczajów i obyczajów. Praworządność zgodnie z europejską definicją skupia w sobie takie pojęcia jak wolność, godność i poszanowanie życia. 

Praworządność oznacza po prostu przestrzeganie prawa przez państwo. Państwo posiada uprawnienia do egzekwowania i wyciągania konsekwencji za brak przestrzegania tegoż prawa. Istotę praworządności państwa opisuje Konstytucja RP art.2 który mówi, że:

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Praworządność to także cały ustrój polityczny, który oferuje pewne prawo i jest jego gwarantem. Gwarancje prawne to przede wszystkim - ustrój, legislacja, procedura i hierarchia aktów prawnych. 

Praworządność jest pojęciem, które istniało już w starożytnej Grecji, koncepcje praworządności poruszali Platon i Arystoteles. 

Działalność państwowa opierać się musi na przepisach i rygorach prawnych, które jako ustalenia stanowią pewien gwarant porządku społecznego. Praworządności przestrzega się dzięki ściśle określonym instytucjom. W Polsce takim gwarantem praworządności są m.in. NIK (Najwyższa Izba Kontroli) i Trybunał Konstytucyjny. Porządek prawny regulowany jest przez organy wymiaru sprawiedliwości - sądy. 

Prawo wyróżnia dwa nurty praworządności - formalną i materialną. Formalna oznacza, że państwo jako prawodawca ma obowiązek respektowania tegoż prawa. Materialna oznacza, że nie każde prawo ustanowione na bazie danego ustroju społecznego jest rzeczywiście prawem, które należy przestrzegać. 

Praworządność ma zatem zabezpieczać również wolność i pewność prawa, bez autorytetu prawo nie może mieć posłuchu. Każdy obywatel ma zapewnioną ochronę prawną i nietykalność dóbr osobistych. Zasada praworządności cechuje wszystkie państwa prawa, które ustanowione prawo respektują i starają się szanować swoich obywateli.