Propaganda a perswazja - wyjaśnienia, porównanie

Propaganda jest terminem, który w sposób oczywisty i niepodlegający dyskusji połączony jest z pojęciami takimi, jak populizm, manipulacja czy perswazja. Wszystkie one sprowadzają się do specyficznego rodzaju zachowania społecznego, które poprzez określone oddziaływanie stara się wpłynąć na kształtowanie idei oraz poglądów ich adresatów. Zajmując się szczegółową analizą warto zwrócić uwagę na powiązanie i podobieństwa łączące pojęcia propagandy i perswazji, bowiem wydają się one być ze sobą nierozerwalnie połączone na zasadzie: działanie - metoda.

Posługując się słownikami terminologicznymi można zdefiniować perswazję jako sztukę przekonywania do własnych racji za pomocą różnorakich technik psychologicznych. Za perswazję uważane jest m. in. sugerowanie określonych interpretacji bądź rozwiązań drugiej osobie, apelowanie o podjęcie określonych działań lub zajęcia wskazanego stanowiska, a także próba racjonalnego i merytorycznego uzasadnienia poprawności swoich przekonań i poglądów. Wszystkie te oddziaływania można także odnieść do szeroko pojętej manipulacji, bowiem w istocie rzeczy dotyczą one tego samego rodzaju działań i prowadzą do osiągnięcia bardzo zbliżonych rezultatów końcowych. Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi dwoma terminami jest fakt, iż z reguły perswazja nie ma na celu przekonania konkretnej osoby do czegoś, co jest dla niej szkodliwe, co w przypadku manipulacji jest zwykle głównym motywem.

Perswazję można także w bardzo prosty sposób utożsamić z pojęciem propagandy, której celowe i skuteczne stosowanie opiera się właśnie o mechanizmy perswazyjne. Propagandą nazywa się zbiór zaplanowanych działań, które mają na celu ukształtowanie poglądów danej grupy odbiorców za pomocą właśnie perswazji intelektualnej bądź emocjonalnej. Podmiot, który decyduje się posłużyć propagandą, najczęściej dąży do osiągnięcia określonych celów politycznych, społecznych czy ekonomicznych. Innymi słowy, chce przekonać odbiorcę do zaakceptowania pewnych racji czy poglądów, które to zagwarantowałyby mu wymierne korzyści. Takie właśnie działanie można nazwać specyficzną formą perswazji, która tym samym staje się nieodłączną i integralną częścią propagandy.

W celu zobrazowania bliskoznaczności tych dwóch pojęć można posłużyć się np. historią. Pierwsze w nowożytnych czasach najgłośniejsze użycie propagandy na masową skalę, czyli prowojenna kampania prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona w latach 1916-1917, nie była w gruncie rzeczy niczym innym, jak tylko konsekwentnym i ostatecznie zakończonym pełnym sukcesem. Udało się skłonić amerykańskie społeczeństwo do przekonania o konieczności wysłania wojska na pomoc państwom Ententy, walczącym w Europie. Umiejętnie prowadzona kampania propagandowa, w której nie zabrakło elementów zarówno perswazji, jak i manipulacji oraz populizmu, przekonała w końcu wystraszonych Amerykanów do zaakceptowania poglądów, jakie starał im się wpoić w sprytny sposób prezydent Wilson.