Populizm a propaganda - definicje, porównanie

Szeroko pojęty populizm we współczesnym życiu politycznym jest zjawiskiem powszechnie stosowanym i bardzo często wykorzystywanym. Najczęściej sprowadza się do głoszenia różnorakich poglądów politycznych bądź społecznych, które w danym czasie są najbardziej popularne i pożądane przez określoną zbiorowość. Zachowanie takie ukierunkowane jest na łatwe i doraźne zdobycie poparcia społecznego, bez uprzedniej rzetelnej analizy proponowanego programu i pragmatycznej oceny realnych możliwości jego realizacji.

Populizm przybiera różne formy w zależności od tego, która opcja polityczna w danym momencie postanawia się nim posłużyć – w przypadku, gdy stosuje go opozycja, wówczas sprowadza się do zmasowanej krytyki poczynań ekipy rządzącej, natomiast jeśli to właśnie populiści aktualnie są u władzy, wtedy starają się oni reagować na bieżące nastroje w społeczeństwie. W obu tych przypadkach głoszone hasła są w znikomym stopniu zgodne z rzeczywistością i często nie do końca zbieżne z interesem partyjnym, ale w danym momencie gwarantują osiągnięcie określonych założeń. Ponadto, populiści często wykorzystują  program lub zachowanie politycznych przeciwników – dyskredytują je, przekręcają niektóre elementy w celu przejaskrawienia, wyolbrzymienia pewnych uchybień. Chodzi o wykorzystanie aspektu psychologicznego, np. wywoływanie przesadnego strachu.

Wszystkie przedstawione wyżej mechanizmy doskonale sprawdzają się w stosowaniu propagandy o charakterze politycznym. Poprzez określone działania, noszące najczęściej znamiona populistyczne, za pomocą perswazji emocjonalnej bądź intelektualnej, stara się ukształtować poglądy oraz ideologię danej grupy społecznej.

Pojęcia „populizm” oraz „propaganda” są zatem bardzo ze sobą zbieżne i w gruncie rzeczy dotyczą tego samego rodzaju działania, jednocześnie doskonale się uzupełniając i współgrając ze sobą. Chcąc osiągnąć określone korzyści ze stosowania propagandy nie można obejść się bez wykorzystania elementów populistycznych. Podobnie będąc wprawnym populistą nie sposób tak ograniczyć swoich działań, aby nie można ich było nazwać propagandowymi. We wszystkich znanych i spotykanych na co dzień formach obejmujących stosowanie propagandy, jak telewizja czy Internet, z łatwością można dostrzec elementy populizmu (np. obietnice pozytywnych skutków stosowania medykamentów lub zaciągania pożyczek bankowych na niewyobrażalnie korzystnych warunkach), które to zwykle decydują o jej skuteczności bądź braku sukcesów.