Franciszek Józef - biografia, życiorys

Franciszek Józef I urodził się w 1830 r. Był najstarszym synem arcyksięcia Franciszka Karola (brata i następcy cesarza Ferdynanda I) oraz Zofii Wittelsbach (księżniczki bawarskiej). Już za młodu przejawiał olbrzymie uzdolnienia - prędko opanował kilka języków obcych i odebrał wykształcenie wojskowe.

Okazję, by wykazać się swoimi umiejętnościami miał już w 1848 r. Wtedy to obfitująca w krwawe wydarzenia Wiosna Ludów obnażyła nieudolność rządów Ferdynanda I. Dotychczasowy cesarz postanowił abdykować (przeniósł się do Pragi, gdzie mieszkał już do końca życia), a jego następcą został osiemnastoletni Franciszek Józef I. Niespełna rok później udało mu się już uciszyć wybuchające rewolucje (tylko w sprawie Węgier musiał zwrócić się o pomoc). W 1851r. cofnął wszystkie ustępstwa wprowadzone podczas Wojny Ludów, co umocniło jego władzę.

Dobrze zapowiadający się władca budził niepokój wśród przeciwników. Już w 1853 r. zorganizowano na niego zamach. Śmiałkiem okazał się Węgier - Janos Libenyi, jednakże przedsięwzięcie zakończyło się niepowodzeniem, a młody krawiec został skazany na śmierć. Rok 1854 stał się datą ślubu Franciszka Józefa z Elżbietą von Wittelsbach (znaną także jako Sissi). Para doczekała się czwórki dzieci - jednego syna i trzech córek.

O ile czas ten był bardzo owocny w życiu prywatnym cesarza, to w polityce nie wiodło mu się najlepiej. W 1854 wplątał się w nieudane przedsięwzięcie, jakim było wystąpienie przeciw Rosji w czasie wojny krymskiej. Nie dość, że nie przyniosło ono wymiernych skutków, to jeszcze znacznie uszczupliło skarbiec.

Pięć lat później jego armia poniosła klęskę w walkach z siłami Królestwa Sardynii i Francji. Pomoc zaoferowały Prusy, jednak pod warunkiem, że wojska austriackie będą stosowały się do ich rozkazów. Takie działanie miało podkopać autorytet Franciszka Józefa. Cesarz postanowił zawrzeć pokój, na mocy którego Lombardia została przekazana Sardynii. Rok 1859 przyniósł jeszcze jedno ciekawe przedsięwzięcie. Podjęta została próba reformy państwa w duchu federalizmu. Wydany został „dyplom październikowy”, który zawierał reguły nowego podziału władzy. Miała być ona sprawowana jak najbliżej obywateli, dlatego powołano sejmy krajowe. Wpływ stronnictw konserwatywnych był na tyle silny, iż niedługo później ukazał się „patent lutowy”, który znacznie osłabił rolę sejmów, a dodatkowo ułatwił wchodzenie do nich wielkim właścicielom ziemskim.

Problemy cesarstwa znacznie się pogłębiały. Na czołowe miejsce w Związku Niemieckim wychodziły Prusy. Manifestowana była wielka niechęć północnej potęgi do chybotającej się Austrii. Państwo Habsburgów traciło kolejne ziemie (Wenecję na rzecz Włoch w 1866), a jego pozycja znacząco słabła. To spowodowało, że Franciszek Józef zdecydował się na podjęcie radykalnych kroków.

W 1867 r. powstała dualistyczna monarchia Austro - Węgier. W ten sposób uznana została równość państwa leżącego na wschodzie względem kraju Habsburgów. Dalsze działania cesarza zmierzały ku odnowieniu mocnej pozycji swego państwa. W 1873r. doszło do Sojuszu Trzech Cesarzy, w myśl którego władcy trzech najpotężniejszych krajów Europy środkowo-wschodniej mieli konsultować między sobą sporne kwestie, dbać o pokój i jednoczyć się w wypadku ataku przez obce armie. Franciszek Józef uzyskał zgodę na okupowanie Bośni i Hercegowiny. Historycy uważają to za wyraz jego niezdecydowania, gdyż mógł stanąć przeciwko Rosji (wraz z Turcją), co być może przyniosłoby lepsze skutki.

Kiedy potęga państwa władanego przez Aleksandra II Romanowa znacznie wzrosła, Austro - Węgry zawarły sojusz z Niemcami. Trzy lata później przystąpiły do niego Włochy i tak powstało Trójprzymierze - jedna z najpotężniejszych frakcji militarnych w historii Europy.

Kolejne lata powodowały coraz silniejsze uzależnianie się Austro - Węgier od Niemiec, które stawały się coraz potężniejsze. W 1914 r. w Sarajewie doszło do zamachu na Franciszka Ferdynanda (bratanka Franciszka Józefa, następcę tronu). W akcie zemsty Austria wypowiedziała Serbii wojnę. Cesarz miał świadomość, że wybuch militarnej pożogi jest ostatnią rzeczą, jaka jest potrzebna jego państwu. O tym, że kraj był coraz bliżej upadku świadczą jego słowa: „monarchia idzie na dno, ale przynajmniej z honorem”. Franciszek Józef nie doczekał jej końca - zmarł w listopadzie 1916 r.

Była to postać niesamowicie barwna, pełna kontrastów. W życiu rodzinnym jawił się jako niesamowity tyran, zwolennik czystości dynastii. Nie był wyrozumiały ani dla dzieci, ani dla ekscentrycznej żony, chociaż niewątpliwie darzył swych bliskich miłością. Natomiast poddani uwielbiali go do tego stopnia, że jego postać obrosła licznymi legendami. Wciąż aktualny jest mit cesarza, który przebierał się za chłopa i sprawdzał, jak żyją ludzie prości. W wielu galicyjskich domach jego portrety wisiały aż do roku 1944, kiedy to Armia Czerwona przetoczyła się na zachód niczym lawina. a