Sierpień 1988 w Polsce - przyczyny, przebieg, skutki

Latem 1988 roku Polskę ogarnęła nowa fala strajków. Społeczeństwo było zmęczone kolejną fazą kryzysu gospodarczego, kolejnymi podwyżkami cen i brakiem nadziei na zmiany. Wojciech Jaruzelski nie chciał się zgodzić na rejestrację NSZZ „Solidarność”. W maju 1988 roku rozpoczęły się strajki w kilku ośrodkach przemysłowych w kraju, głównie na wybrzeżu. Strajki jednak szybko ucichły, ale dały zaplecze wydarzeniom sierpniowym.

Pierwsze strajki sierpniowe rozpoczęły się 15 sierpnia w kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu Zdroju. Górnicy utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, a obok postulatów ekonomicznych zażądali legalizacji NSZZ „Solidarność”. Do kopalni szybko dołączyły się inne ośrodki m. in. kopalnie „Jastrzębie”, „Borynia”, „Moszczenica”, „XXX- lecia PRL” w Pniówku, „Morcinek” w Kaczycach oraz „Andaluzja” z Piekar Śląskich.

17 sierpnia strajk rozpoczął się również w Porcie Szczecińskim. Dwa dni później do strajków dołączył się Port Północny w Gdańsku, a 22 sierpnia Stoczni im. Lenina i Stocznia Północna, a także Huta Stalowa Wola. W tym samym dniu władza próbowała zastraszyć strajkujących wprowadzeniem stanu wyjątkowego i pacyfikacji niektórych manifestacji.

25 sierpnia komitet strajkowy ogłosił odezwę „Do mieszkańców Trójmiasta”: „Naszemu strajkowi przyświecają dwa podstawowe cele: uchronienie pracowników przed całkowitą nędzą (...) oraz stworzenie skutecznej społecznej kontroli poczynań władz (...)”. Lista postulatów liczyła pięć punktów: 1. Przywrócić legalność działania NSZZ „Solidarność”

2. Przywrócić do pracy zwolnionych za działalność związkową.

3. Urealnić płace, renty i emerytury w sposób rekompensujący podwyżki cen,

4. Zapewnić swobodę działania stowarzyszeniom

5. Zapewnić bezpieczeństwo strajkującym i osobom wspomagającym. Widząc determinację strajkujących, rząd Jaruzelskiego postanowił podjąć rozmowę z przedstawicielami „Solidarności”. 

31 sierpnia doszło do spotkania gen. Kiszczaka z Lechem Wałęsą, który przewodniczył „Solidarności”. Zdecydowano wówczas, że o losach związku będą decydować rozmowy polityczne, które miały być nawiązane dopiero po zakończeniu strajków. Wałęsa przyjął ofertę i zakończył strajki w Gdańsku.

3 września ustały protesty na Śląsku. Pomimo wcześniejszych obietnic rząd represjonował strajkujących. Na Śląsku z pracy zostało zwolnionych ponad stu górników, którzy przyjęci zostali z powrotem po wielu protestach, głodówkach i demonstracjach. Pomimo tych wydarzeń we wrześniu w Warszawie rozpoczęły się przygotowania do rozmów opozycji i władzami. Po kilku miesiącach doprowadziły one do legalizacji „Solidarności” oraz do częściowo wolnych wyborów w czerwcu 1989 roku.