Francisco Goya - biografia, życiorys

Francisco Goya urodził się 30. 03. 1746 r. w Fuendetodos – wiosce leżącej w Aragonii na terenie Hiszpanii. Jego rodzina przeprowadziła się tam z Saragossy. Ojciec – Jose Goya porzucił fach pozłotnika i zajął się uprawą ziemi. Matka – Gracia Vincente Lucientes wywodziła się z ubogiej szlachty, a jej rodzina posiadała grunty właśnie w Fuendetodos. Kiedy Francisco Goya miał 14 lat, jego bliscy postanowili powrócić do dawnego życia. Ośmioosobowa rodzina (Francisco miał piątkę rodzeństwa) udała się z powrotem do Saragossy, gdzie ojciec wrócił do starego zawodu.

To właśnie w Saragossie miał miejsce pierwszy kontakt młodego Francisca  z malarstwem i rzemiosłem artystycznym. Za pośrednictwem ojca Salcedo trafił on do pracowni Jose Luzana y Martineza, gdzie zajmował się kopiowaniem wzorów z dzieł mistrzów malarstwa. W wieku siedemnastu lat Goya udał się do Madrytu. Zamierzał tam dostać się na Akademię San Fernando. Jednakże na przeszkodzie stanęło wiele czynników. Przyjmowano artystów, którzy reprezentowali podobne podejście do sztuki, jak to przejawiane przez jury, dodatkowo bardzo częstym zjawiskiem był nepotyzm. Młody malarz nie pozwolił, aby te wydarzenia osłabiły jego zapał. Postanowił nadrobić swoje braki w sztuce klasycznej (bo taka była preferowana na akademii) i udał się do szkoły Francisca Bayeu, gdzie większość czasu spędzał na kopiowaniu starych dzieł.

W roku 1770 r. Francisco Goya udał się w podróż do Włoch. Po odwiedzeniu takich miast, jak Bolonia, Mediolan i Neapol przyszła kolej na Rzym. W Wiecznym Mieście studiował u polskiego artysty – Tadeusza Kuntze-Konicza. W 1771 r. wziął udział w konkursie zorganizowanym przez Akademię Sztuk Pięknych w Parmie. Za pracę zatytułowaną „Hannibal odkrywający ziemie Italii ze szczytów Alp” otrzymał drugą nagrodę. Szczególnie doceniono jego wspaniałe zdolności w operowaniu barwami. Ten sukces odniesiony za granicą znacznie ułatwił mu wypłynięcie na szerokie wody w ojczyźnie. Po powrocie jego zadaniem było namalowanie fresku w kościele Nuestra Señora del Pilar w Saragossie. Dzieło to spotkało się z ciepłym przyjęciem i spowodowało wzrost jego popularności.

Rok 1773 przyniósł duże zmiany w prywatnym życiu Francisca Goi. W tym czasie zawarł on związek małżeński z Josefą Bayeu – siostrą jego dawnego nauczyciela. Francisco Bayeu miał już ugruntowaną pozycję. Dzięki temu wprowadził dobrze rokującego Goyę do królewskiej manufaktury arrasów. Młody i wciąż głodny sukcesu malarz wykonał tam 30 projektów (zajęło to aż 3 lata), które okazały się być naprawdę dobrymi. To pozwoliło włączyć go w poczet członków Akademii San Fernando.

Początków działalności Francisca Goi na dworze królewskim można upatrywać w roku 1783. Wtedy to został zaproszony przez Ludwika Antoniego Burbona – brata króla Karola III, by sportretował jego rodzinę. Niedługo później także głowa państwa zapragnęła posiadać portret namalowany przez Goyę. Ostatecznie, w 1786 r. został on mianowany malarzem królewskim. Trzy lata później Karol IV ogłosił go pierwszym malarzem nadwornym. Z jednej strony okazało się to jego wielkim sukcesem, gdyż był powszechnie podziwiany, szanowany, a także dobrze opłacany, jednakże z drugiej kolejne zlecenia krępowały jego własną wizję sztuki. Zajmował się głównie projektowaniem gobelinów, co zdecydowanie nie było zajęciem godnym pierwszego malarza nadwornego.
W 1792 r. Goya przeszedł bardzo ciężką chorobę (dzisiaj dokładnie nie wiadomo jakiego rodzaju była to dolegliwość). Po długiej walce o życie odzyskał sprawność, jednak pozostał głuchy. Nie przeszkodziło mu to w osiąganiu kolejnych sukcesów. W 1795 r. został dyrektorem Akademii San Fernando.

Trzy lata później Goi powierzone zostało zlecenie stworzenia fresków w kościele w San Antonio de la Florida w okolicach Madrytu. Krytycy są zgodni, że dzieło to było jego największym osiągnięciem w twórczości sakralnej. W 1799 r. wydany został cykl 80 rycin jego autorstwa opatrzonych tytułem: „Kaprysy” (najbardziej znana rycina to: „Gdy rozum śpi, budzą się demony”). Dwa lata później ukończył pracę nad – uznawanym za największe dzieło malarstwa portretowego – obrazem zatytułowanym: „Rodzina Karola IV”. Najprawdopodobniej na ten okres jego twórczości przypada także „cykl” dwóch obrazów – „Maja naga” i „Maja ubrana”. Co ciekawe, okoliczności powstania tego obrazu Goya musiał wyjaśniać przed inkwizycją.

W 1808 r. rozpoczęła się okupacja Hiszpanii przez armię Napoleona. W tym okresie powstało dzieło zatytułowane: „Rozstrzelanie powstańców madryckich”. Francisco Goya pracował także nad „Okropnościami wojny” – cyklem rycin przedstawiających niepokojące i mroczne sceny bitew i starć.
Rok 1819 przyniósł odizolowanie się Goi od wielkiego zgiełku. Postanowił opuścić Madryt, dlatego nabył Quinta del Sordo („Dom głuchego”). Zamieszkał tam wraz z ostatnią kobietą swojego życia – Leokadią Zorillą i ich córką – Marią del Rosario (jego żona zmarła w 1812 r., a jeszcze podczas jej życia podejrzewany był o romans z Marią del Pilar – 13 księżną z domu Alba). Jego największym dokonaniem z tego okresu jest cykl fresków – „Czarne obrazy”, który początkowo został namalowany na tynku w kuchni artysty (następnie zostały one przeniesione na płótno). Są to bardzo przejmujące i pesymistyczne malowidła przedstawiające upadek ludzkości, moralności i świata.

Ostatnie lata swojego życia Goya wraz z ukochaną kobietą i córką spędził w Bordeaux.  Tam stworzył dwa cykle rycin – „Tauromachię” oraz „Szaleństwa”. Najbardziej znanym obrazem z tego okresu jest płótno: „Mleczarka z Bordeaux”. Goya zmarł w kwietniu 1828 r.

Malarstwo Francisco Goi to połączenie tradycji weneckiej z barokiem, co do jego czasów mogło wydawać się niemożliwym mariażem. Jego wielkim osiągnięciem jest nadanie sztuce szczególnego wymiaru – walki o sprawiedliwość społeczną. Miało to miejsce wtedy, gdy Hiszpania okazała się obiektem agresji wojsk francuskich. Bardzo charakterystyczne były jego ryciny i freski (głównie „Czarne obrazy”), które okazały się wielką inspiracją dla późniejszych pokoleń artystów.