Sztuka gotycka - Rzeźba gotycka

Rozwój sztuki i rzeźby gotyckiej determinowany był głównie przez styl architektoniczny, jaki w XII wieku wyłonił się z budownictwa romańskiego. Wtedy to bowiem rozpoczęto stosowanie śmiałych rozwiązań, które powodowały, iż obiekty sakralne, do tej pory skąpane w mroku, nabierały lekkości i światła. Zastosowano łuki ostre i sklepienia na skrzyżowaniach ostrołuków. Mury nie dźwigały już ciężkich sklepień, co umożliwiło wykuwanie w nich ogromnych okien z witrażami i rozet zdobiących fasady. Powstawały kościoły wysokie i smukłe – katedry sięgające 40 metrów miały sławić Boga, jednocześnie obrazując możliwości człowieka (te bardzo często były przeszacowane, 48-metrowa katedra w Beauvais zawaliła się).

Powstały we Francji, styl ten szybko rozprzestrzenił się na całą Europę. Odzwierciedlając zmiany zachodzące w myśleniu – zmierzch romańskiego apokaliptycznego symbolizmu i przedstawienie człowieka w jego naturalnym, rzeczywistym obrazie – gotyk stał się uniwersalną sztuką miejską. Powstawały nie tylko okazałe świątynie, ale również mury miejskie z udekorowanymi bramami, kupieckie sukiennice, ratusze, mosty czy mieszczańskie kamienice.

Stopniowo rzeźba, do tej pory jedynie ozdabiająca architekturę, wybijała się na niezależność.
Pojawiały się obiekty wolnostojące, trójwymiarowe. Rzeźbiarze gotyku odrzucili romańskie kanony zdobnicze, aby zastąpić je formami ornamentalnymi, mającymi swoje źródło w świecie roślin. Postaci przybrały naturalnych kształtów. Ponadto twórcy dążyli do uchwycenia ruchu i pełni cech psychofizycznych ludzi. Oprócz bólu, na twarzach pojawiać się zaczęły również inne uczucia, jak np. złość czy głupota. Wciąż jednak głównymi motywami dzieł były te zaczerpnięte z Biblii.

W okresie późnego gotyku coraz częściej rzeźbiono w kamieniu, drewnie i brązie. Dzieła te były bogato zdobione, również za sprawą polichromii, co bardzo ponosiło ich wartość artystyczną. Lekko modyfikowano również treść. Postaci okrywane kultem, które do tej pory prezentowano w pełni swego majestatu, stawały się coraz bliższe zwyczajnym ludziom.  

Typowe dla późnośredniowiecznej sztuki gotyckiej było jej zróżnicowanie regionalne. Poszczególne odmiany w sztuce zgodne były ze szlakami handlowymi i zależne były od zasięgu oddziaływania interesów głównych ośrodków miejskich.

Ze względu na zastosowanie nowych barwników i farby olejnej, niezwykle bogato prezentuje się gotyckie malarstwo, zwłaszcza włoskie, którego rozwinięciem były style renesansowe. Stosowano głębię przestrzenną, przedmioty zyskały trzeci wymiar, a obrazy przedstawiać miały realistyczną wizję świata. Równie istotny był realizm niderlandzki, który oddziaływał również na sztukę w Polsce.