Precedens - definicja, opis, przykłady, rodzaje precedensów

Precedens, pojęcie to pochodzi z języka łacińskiego i oznacza - poprzedzający, jest terminem charakterystycznym dla teorii prawa anglosaskiego i oznacza wyjaśnienie, rozstrzygnięcie zdarzenia. Precedens stanowi wprowadzenie do decyzji. 

Precedens to inaczej wyrok sądowy, który prowadzi do decyzji, która jest realizowana w ramach dalszego orzeczenia. Precedens jest regułą prawną, która decyduje o sprawach przyszłych. 

Wyróżniamy dwa rodzaje precedensów:

- de facto

- de iure

Precedens de facto oznacza to co wpływa na przyszłe decyzje w rzeczywistości, natomiast precedens de iure oznacza przestrzegania w sprawach przyszłych wyroków które zostały wydane w sprawach poprzednich lub zakończonych. 

Precedens de facto występuje w Europie kontynentalnej, z kolei precedens de iure charakteryzuje nurty prawne wywodzące się z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. 

W systemach prawnych precedensy stanowią podstawę prawa i są realizowane w niemalże każdy kraju demokratycznym. Precedens stosowany to głównie zasługa krajów anglosaskich. 

W Polsce mamy do czynienia tylko z precedensem de facto. Precedens to w głównej mierze wpływanie na przyszłe decyzje, a także bezpośrednie oddziaływanie na przyszłość.

Przykładem jest kiedy sąd orzekając w danej sprawie powołuje się na decyzję ustaloną wcześniej w tej samej kwestii. Precedens to także decyzja, której wcześniej nie podejmowano. Precedens jest decyzją nietypową. To ściśle ustalona interpretacja prawa, która wcześniej nie miała miejsca. 

Prawo precedensowe zwane inaczej prawem anglosaskim oznaczają, że przy podejmowaniu decyzji sądy opierają się na wcześniejszych sprawach o podobnym charakterze. Polskie prawo przewiduje precedens, ale rzadko jest stosowany i w Polsce nie stanowi podstawy prawa.