Propaganda a kształcenie - opracowanie tematu

Propaganda, aby osiągnąć zamierzony przez jej autora efekt, musi być podporządkowana szeregowi czynników, które determinują jej finalną skuteczność. Zwykle władza, kiedy decyduje się na wykorzystanie tej specyficznej formy społecznej perswazji, dąży do osiągnięcia określonych celów politycznych lub społecznych, więc organizowana z jej inicjatywy kampania propagandowa ma charakter masowy. Dążąc do zrealizowania swoich aspiracji stara się wówczas swoim wpływem objąć jak najszerszy krąg obywateli bez względu na status, miejsce zamieszkania czy wiek. W przypadku, gdy propaganda ukierunkowana jest na osiągnięcie celów o charakterze długoterminowym, do których dążanie wymaga czasu i konsekwencji w działaniu, wtedy propaganda skierowana jest także do najmłodszych pokoleń, które ze względu na nie do końca ukształtowany i skrystalizowany światopogląd, są częścią społeczeństwa najbardziej podatną na odpowiednio przeprowadzoną kampanię propagandową. Chcąc zagwarantować sobie odpowiednie zaplecze społeczne oraz ideologiczne w przyszłosći, władza wkracza w takim przypadku także do sfery edukacji i kształcenia.

W dzieciństwie kształtuje się psychika i osobowość każdego człowieka. W związku z tym jest to czas, w którym ewentualna, sprawnie przeprowadzona kampania propagandowa gwarantuje najlepsze i najbardziej trwałe efekty. Taki jest właśnie główny motyw działania, dla którego władza decyduje się ingerować bezpośrednio w proces nauczania i edukację najmłodszych pokoleń. Najpowszechniejszą wówczas metodą stosowaną przez autorów propagandy jest wprowadzenie cenzury oraz staranna selekcja materiału, jaki przekazywany jest uczniom w procesie ich kształcenia. W ten sposób władza jest w stanie spreparować i zmanipulować nauczanie tak, aby odpowiadało ono szeroko pojętej linii ideologiczno-politycznej, jaką sama reprezentuje.

Doskonałym przykładem takiego właśnie zachowania są działania prowadzone wobec Polaków przez komunistyczne władze Polskiej Republiki Ludowej w okresie od zakończenia II wojny światowej aż do lat osiemdziesiątych XX wieku. Wtedy to indoktrynacja i cenzura wkroczyła do podręczników i programów nauczania dzieci i młodzieży w polskich szkołach, przekazując im prawdy i treści podporządkowane woli obozu rządzącego. W ten sposób wybiórczo nauczano np. historii Polski czy języka polskiego, aby wpoić uczniom tylko te fakty, które nie utrudniałyby szeroko pojętej rusyfikacji narodu polskiego. Komunistyczne hasła propagandowe były wówczas wszechobecne w szkołach, na lekcjach oraz różnego rodzaju akademiach okolicznościowych, dzięki czemu młode umysły Polaków chłonęły jedynie treści narzucone odgórnie przez władzę komunistyczną.

Ingerencja propagandy w kształcenie jest więc formą na wskroś drastyczną i przynoszącą w dłuższej perspektywie opłakane skutki dla jej adresatów, ale wręcz odwrotne – wielce pożądane następstwa dla jej twórców.