Królowa Bona - życiorys

Bona Sforza d'Aragona urodziła się 2.02.1494 roku w mieście Vigevano. Jej matką była Izabela Aragońska, a ojcem Książe Mediolanu, Gani Galeazzo Sforza. Mimo bogactwa, nie miała łatwego dzieciństwa, a to ze względu na śmierć ojca oraz dwóch sióstr oraz ciągłe konfliktów nękające w tamtym okresie państewka włoskie. Jej matka zapewniła jej świetne wykształcenie, o które dbali najlepsi nauczyciele. Szybko o jej rękę zaczęli ubiegać się dla swych synów głowy znamienitych i wpływowych rodów Europy; wśród kandydatów na męża wymieniany był sam Ferdynand Habsburg – przyszły cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Ostatecznie wybrano jednak Zygmunta I (1467-1548), Króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego.

Bona została jego żoną 18.04.1518 roku, miała wtedy 24 lata. Zgodnie z zawartą przed ślubem umową, jej posag wyniósł 100 tysięcy dukatów. Ślub ten miał duże znaczenie polityczne dla ówczesnej Europy, przybyło na niego wielu znakomitych gości, a zorganizowany został, co zrozumiałe, z wielkim przepychem. Bona została wtedy koronowana na Królową Polski. Jej małżonek miał już dzieci z pierwszego małżeństwa, z Barbara Zápolya (zmarła w 1515 roku). Sama Bona urodziła mu 6 dzieci, w tym upragnionego syna – Zygmunta Augusta (1520-1572), późniejszego następcę tronu. Pozostałe dzieci to: Izabela (ur. 1519), Zofia (1522), Anna (1523), Katarzyna (1526) oraz Olbracht (1527, zmarł zaraz po porodzie).

Jej rola nie sprowadzała się bynajmniej do rodzenia dzieci. Bona, podobnie jak jej matka, prowadziła aktywną politykę i aktywnie dbała o własne interesy. Szybko zdobyła dla siebie wielki majątek, na który składało się kilkadziesiąt miast i kilkaset wsi. W zarządzaniu swymi dobrami stosowała metody przywiezione z zachodu, bardziej efektywne od tych, które zastała w Polsce. Postawiła na nich wiele budowli. Zresztą zaszczepiła na ziemiach polskich nie tylko włoskie metody ekonomii, ale miała też wpływ na krzewienie przez jej małżonka idei renesansu, włoskiej kuchni czy muzyki. Była też autorką wielu reform ziemskich, administracyjnych i podatkowych w Polsce, ale przede wszystkim w Wielkim Księstwie Litewskim.

Jej energiczne działanie postrzegane było przez polską szlachtę jako zagrożenie. Przede wszystkim obawy budziło jej bogacenie się i traktowanie posiadanych ziem jako wyłącznie własnego majątku, a nie majątku Korony. Podobnie odbierane były jej próby wzmocnienia władzy królewskiej i jak najpewniejsze wyniesienie na tron swego pierworodnego syna. Aktywnie działała też na polu polityki zagranicznej, gdzie prowadziła ciągłą rywalizację z rodem Habsburgów (którą ostatecznie przegrała). Po śmierci Zygmunta I doszło do ostrych sporów pomiędzy Boną a Zygmuntem II Augustem (oskarżano ją nawet o otrucie żony Zygmunta Augusta – Barbary Radziwiłłówny). Jej pozycja na dworze również bardzo zmalała. W efekcie w 1556 roku królowa wróciła do Włoch. Odjechała z ogromnym bogactwem, choć przed powrotem pozbawiono ją posiadanych ziem.

W swoim rodzinnym kraju, choć spotkało ją ciepłe przyjęcie, na skutek działań tamtejszych władców straciła wiele z przywiezionego przez siebie majątku. W tej sytuacji planowała powrót do Polski. Uniemożliwiła jej to jednak choroba. Wykorzystano fakt, że została przykuta do łoża i podłożono do podpisania testament korzystny dla Filipa II, a bardzo niekorzystny dla Zygmunta II Augusta. Kiedy jej stan polepszył się, próbowała napisać nowy testament, jednak nie doszło to do skutku, ponieważ została otruta, zanim to nastąpiło. Zmarła 19.11.1557 roku w Bari.