Ruch Narodowy - Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne - program, przedstawiciele, wpływ historyczny

Jednym z przedstawicieli ruchu narodowego, który rodził się na ziemiach polskich podczas zaborów, było Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, utworzone w 1897 roku z inicjatywy Ligi Narodowej. Było to legalne przedstawicielstwo ruchu narodowo-demokratycznego, któremu przewodził Roman Dmowski, a które skupiało wokół siebie organizacje o charakterze politycznym, społecznym, czy kulturalnym, zarówno działających legalnie, jak i konspiracyjnych. Zresztą samo Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne opowiadało się za legalnym działaniem i z poszanowaniem dla prawa.

Ideologicznie Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne kładło nacisk na rozwój sił narodowych, a także budowanie narodowej świadomości pośród polskiego społeczeństwa. To właśnie w słabej, nierozwiniętej świadomości narodowej widziano główne zagrożenie na drodze do niepodległej Polski. Zagrożenie stanowiły również inne narody. Silnie przy tym podkreślano, iż przyszłość Polski zależy właśnie od ludu, dlatego też stawiano na długofalową i wielowymiarową pracę, zarówno kulturalną jak i oświatową w różnych środowiskach - zarówno pośród robotników, duchowieństwa, jak i w stowarzyszeniach kobiecych. Ważnym aspektem w koncepcji owego stronnictwa politycznego było porozumienie Słowian przeciwko Niemcom. Ważne stawało się patriotyczne wychowanie młodzieży i całego społeczeństwa, kultywowanie wartości narodowych oraz walka z ideologiami, które zagrażały idei narodowej, tj. np. z socjalizmem oraz demoliberalizmem. Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne widziało odbudowę Polski przy boku Rosji, uważając ją za najlepszego sojusznika w sprawie polskiej. Stąd też w jej ramach dążono do uzyskania w pierwszej kolejności jak najszerszej autonomii Królestwa Polskiego.

Wraz z wybuchem I wojny światowej Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne stanęło po stronie państw ententy. Wówczas to utworzyło ono Legion Puławskim który wpierw walczył razem z wojskami rosyjskimi przeciwko wojskom niemieckim. Następnie Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne utworzyło Komitet Narodowy Polski w Paryżu oraz Błękitną Armię pod dowództwem generała Józefa Hallera. Zresztą Ignacy Paderewski oraz Roman Dmowski brali udział w konferencji paryskiej, gdzie zdołali oni wywalczyć dla przyszłej niepodległej II Rzeczypospolitej część ziem zachodnich. Ostatecznie w roku 1919 Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne przekształciło się w Związek Ludowo-Narodowy.

Jeśli chodzi o przedstawicieli Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego to najważniejszym pośród nich był Roman Dmowski, a tuż obok Ignacy Paderewski. Jednakże nie można zapomnieć również i o działaczach takich jak Wojciech Korfanty czy Seyda, którzy działali na terenie zaboru pruskiego. Ważnymi postaciami w historii Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego byli także: Władysław Grabski, Maurycy Zamoyski, czy Władysław Raczkiewicz.