Jan Kiliński - biografia, życiorys

Jan Kiliński przyszedł na świat w 1760 r. w Trzemesznie. Jego ojciec – Augustyn Kiliński – z zawodu murarz zmarł, kiedy młodzieniec miał szesnaście lat. Wtedy dostał się on pod opiekę brata – mistrza szewskiego z Poznania. To on miał przygotować Jana do fachu i przekazać mu niezbędne umiejętności.

W 1780 r. Kiliński udał się do Warszawy, gdzie chciał zdobyć zawód. Osiem lat później został mistrzem szewskim i dorobił się sporego majątku. Pomogło mu w tym jego obycie towarzyskie. Dzięki swojemu poczuciu humoru i szarmanckości bardzo prędko potrafił wkupić się w łaski wytwornych dam. To otworzyło mu drogę na salony Warszawy, gdzie jako szewc zamożnych ludzi zarabiał naprawdę duże pieniądze.                      

W stolicy wziął ślub z szesnastoletnią Marianną Rucińską. Ich małżeństwo było (podobno) szczęśliwe i stanowiło wzór dla innych obywateli. Jednakże charakter Jana Kilińskiego nie był tylko złotą dratwą szyty. Opisać można go także jako człowieka porywczego i nieustępliwego. Potrafił prowadzić długie i zapalczywe spory z sąsiadami i terminatorami uczącymi się u niego fachu.

Popularność Jana Kilińskiego w Warszawie rosła, czego wyrazem było wybranie go na radnego miejskiego. Kiedy to się stało, miał 31 lat. Trzy lata później (1794) to w jego domu spotykali się organizatorzy insurekcji. Także ten mistrz szewski przeforsował decyzję o przyśpieszeniu powstania, gdyż z jego informacji wynikało, że najeźdźca pragnie dokonać rzezi w czasie rezurekcji (wszystko działo się w kwietniu). Kiliński stanął na czele ludu warszawskiego, któremu po dwóch dniach walk udało się oswobodzić stolicę.

Dziewiętnastego kwietnia przyłączył się on (wraz z ludźmi) do powstania kościuszkowskiego. Władzę w mieście zaczęła pełnić Rada Zastępcza Tymczasowa (w jej skład wszedł Kiliński), która miała rządzić do przekazania tego zaszczytu Kościuszce. Pod koniec czerwca mistrz szewski stojący na czele oddziałów warszawskich wysłał je na front. Drugiego lipca Kościuszko mianował go pułkownikiem.

Jan Kiliński początkowo należał do powstańczej lewicy, czyli jakobinów. Byli to zwolennicy radykalnej polityki rewolucyjnej. Jednakże kiedy dostrzegł on szansę zrobienia wielkiej kariery, „przesunął się” na pozycję bardziej centralną. Kiliński, jako że miał doświadczenie przywódcy batalionów miejskich (sam dowodził zorganizowanym przez siebie 20. regimentem piechoty), miał udać się w październiku do Poznania, gdzie jego celem byłoby wzniecić powstanie. Niestety został on aresztowany przez władze pruskie i przekazany stronie rosyjskiej.

Wypuszczono go na wolność dopiero po śmierci Katarzyny II (1798). Powrócił wtedy do Warszawy. W czasach Księstwa Warszawskiego ponownie został wybrany radnym (1807 – 1815). Kiedy w 1811 zmarła jego pierwsza żona, postanowił ponownie wziąć ślub, tym razem z Anastazją Jasińską. Jan Kiliński zmarł osiem lat później – w 1819 r.

Szewc, który stał się przywódcą mieszczańskim budził w ludziach różne uczucia. Jedni uważali go za kogoś nadzwyczaj bohaterskiego i charyzmatycznego, natomiast inni widzieli w nim radykała, który chciał jak najwięcej zyskać podczas powstania.